Jesucristo gure Jaunaren Evangelio sandua segun San Mateo.

Lembicico capituloa.

• 1. Genealogía Jesucristorena, Daviden seme, Abraanen seme.
• 2. Abraanec engendratu cizun² Ysaac. Ysaacec³ engendratu cizun Jacob. Jacobec engendratu cizun⁴ Judas eta bere aneac⁵.
• 3. Judasec engendratu cizun Tamarenganic Fares eta Zara. Faresec engendratu cizun Esron. Esronec engendratu cizun Aram.
• 4. Aramec engendratu cizun Aminadab. Aminadabec engendratu cizun Naason. Naasonec engendratu cizun Salmon.
• 5. Salmonec engendratu cizun Raabenganic Booz. Boozec engendratu cizun Ruthenganic Obed. Obedec engendratu cizun Jese. Jesec engendratu cizun David erreguea⁶.
• 6. David erregueac⁷ engendratu cizun Salomon Uriasen emazte izan cenarenganic.
• 7. Salomonec engendratu cizun Roboam. Roboamec engendratu cizun Abias. Abiasec engendratu cizun Asá.
• 8. Asác engendratu cizun Josafat. Josafatec engendratu cizun Joram. Joramec engendratu cizun Ozias.
• 9. Oziasec engendratu cizun Joatam. Joatamec engendratu cizun Acaz. Acazec engendratu cizun Ezequias.
• 10. Ezequiasec engendratu cizun Manasés. Manasesec engendratu cizun Amon. Amonec engendratu cizun Josias.
• 11. Josiasec engendratu cizun⁸ Jeconias eta bere aneac⁹ urran tembra¹⁰ judioen aldatcearneala¹¹ Babiloniara.
• 12. Eta izan ondorean aldatric Babilionara¹², Jeconiasec engendratu cizun Salatiel. Salatielec engendratu cizun Zorobabel.
• 13. Zorobabelec engendratu cizun Abiud. Abiudec engendratu cizun Eliacim. Eliacimec engendratu cizun Azor.
• 14. Azorec engendratu cizun Sadoc. Sadocec engendratu cizun Aquim. Aquimec engendratu cizun Eliud.
• 15. Eliudec engendratu cizun Eleazar. Eleazarec engendratu cizun Matan. Matanec engendratu cizun Jacob;
• 16. Eta Jacobec engendratu cizun José, esposo Mariarena¹³, zoinenganic sortu cinuen¹⁴ Jesus, berce nombre batez Cristo.
• 17. Cala¹⁵ ditzu¹⁶ amalaur generacio guciac Abraanenganic David bitartio; eta Davidenac judioen aldatceala bitartio Babiloniara amalaur generacio; eta baitare amalaur generacioac Babilionaraco aldacioaz gueroz Cristo bitartio.
• 18. Baya Cristoren sortcea izan cinuen manera contan: Zegolaric bere ama Maria desposatric Joserequin, erden cinuen¹⁷ concebitu zuela bere entrañetan Espiritu Sanduaren obraz, leen egon baguetaric ssunto.
• 19. Gueago¹⁸ José bere esposoac¹⁹, izanic zena bezala justo eta ez nayez eman fama gasstoa, deliberatu cizun aren euztea²⁰ issilqui.
• 20. Zegolaric ura pentsamendu contan, una non ciela²¹ nola Jaunaren Aingru bat aparecitu citzayon²² lotan erranez: José, seme Davidena, e tzazula izan rezeloric recibitcean Maria zure esposara²³ zure etsean²⁴, ceren engendratudena aren sabelean²⁵ dutzu²⁶ obra Espiritu Sanduarna.
• 21. Cala, bada, sortrein zu²⁷ seme bat zoini eserien baitacozu nombretaco Jesus; bada, ura zu salvatu bear·duena bere erria edo libratu bear·duena bere becatuetaric.
• 22. Zoin gutcia²⁸ eguin zinuen Jaunac altzinetic anunciatu zuenaren cumplimentuan Profetaren medioz, zoinec erraten baitu:
• 23. Ssaquin zacie virgen batec concebitren duela eta sortren duela seme bat, zoini eserien baitacoye nombretaco Emmanuel, zoinec itzuliric nai·baitu erran, Jangoicoa gurequin.
• 24. Correquin Josec, bellitcean, eguin zizun Jaunaren Aingruac manatu cecona²⁹, eta recibitu cizun bere esposara³⁰.
• 25. Eta izaundu baguetacoric edo onquitu bague, sortu cizun bere lembicico semea, eta eseri ciacozun nombrea Jesus.

Bigarren capituloa.

• 1. Sortric izan ondorean Jesus Judaco Belenen, celaric erregue Herodes, una non ciela nola mago batzu ssin zren orientetic Jerusalenera, galdinez: Non dago judioen erreguea³², zoin sorbucatu baita?
• 2. Ceren guc icusi zugu orientean aren izarra, eta ssin guitzu aren³³ adoratzeco finarequin.
• 3. Aitzen zuelaric cau erregue Herodesec, turbatu cinuen, eta arequin Jerusalen gucia.
• 4. Eta deituz sacerdoteen principe guciac eta errico escribac, galditen ciabezun non bear·zuen sortu Cristoc edo Mesíasec.
• 5. Zointra ayec erspondatu cicien: Judaco Belenen; bada, cala diotzu³⁴ escribitric Profetáan³⁵:
• 6. Eta zú, Belen, Judaco lurra, ez zra eguiazqui chiquinena Judaco ciudade principaléen artean, ceren zureganic baita nondic bear·baitu elqui caudillo Israeleco ene erria gobernatren duena.
• 7. Orduan Herodesec, deituz issilquian edo bacarqui magoac, averiguatu cizun cuidadosoqui ayenganic tembrara zointan aparecitu baitcizayen izarra.
• 8. Eta esertcen zituelaric³⁶ Beleneco bidean, erran ciabezun: Fan ztie eta informa ztie ssearoqui denaz muttilco corren gañan; eta erden ondorean eman daztacie avisu, ni ere baitare fan nadien³⁷ eta adora zatan.
• 9. Bereala aitu zacoyenecoz cau erregueri partitu cintzan. Eta una non ciela nola izar icusi ciena orienten faten cen ayen altcinean, aliqueta ellegatcen celaric sitio caren gañan zointan baitzagon muttilcoa, baratu cen bitartio.
• 10. Yzarraren icustean regocijatu cintzan zaitzquen³⁸ gucia.
• 11. Eta sartcen zrelaric etsean erden cicien muttilcoa bere ama Mariarequin; eta lurrean humillatuz adoratu cicien; eta edequiz beren errecaituac ofrecitu ciazcocien goraintzi urrearna, intsentsuarna eta mirrarna.
• 12. Eta erecibitu cielaric ametsetan Ceruco avisu bat etciten³⁹ itzul Herodesengana, vueltatu cintzan beren lecuala berce bidetaric.
• 13. Partitu ondorean urac, Jaunaren Aingru bat aparecitu citciozun⁴⁰ ametsetan Joseri erranez: Ssaiquizte, arzazu⁴¹ muttilcoa eta bere ama, eta ihes iguin zazu Egiptora, eta egon zte can aliqueta nic avisa zitzadan⁴² bitartio, ceren Herodesec bear·baitu bilatu muttilcoa hiltceco.
• 14. Ssaiquitcen celaric José artu cizun muttilcoa eta bere ama gauhaz, eta retiratu cinuen Egiptora,
• 15. Non egon baitcen Herodesen hiltceala·bitartio; calaco maneran ezhic cumplitu baitcen Jaunac erran zuena Profetaren agotic: Nic deitu nizun Egiptotic nore⁴³ semea.
• 16. Arte contan⁴⁴ Herodes, icusten zelaric burlatric magoez, enojatu cinuen lazquí ere, eta manatu cizun hil⁴⁵ Belenen eta bere ingrugunean zren muttilco guciac, bi urtetaric apal, conforme tembra izarraren aparicioarnari, zoin averiguatu baitzuen magoenganic.
• 17. Ycusi cinuen cumplitric orduan anunciatu zuena altcinetic Profeta Jeremiasec erranez:
• 18. Orañic Ramán aitu cintzan vozac, nearr⁴⁶ anitzac eta allaridoac: Zu⁴⁷, Raquel, zoinec near·eguiten baitu bere umengatic, ez nayez consolatu, ceren ya ezpaitra vici.
• 19. Bereala Herodesen hiltcearen ondorean, Jaunaren Aingru bat aparecitu citciozun⁴⁸ lotan Joseri Egipton erraten cecolaric⁴⁹.
• 20. Ssaiquizte eta ar zazu⁵⁰ muttilcoa eta bere ama, eta fan zte Ysraeleco lurreala, ceren ya hil baitra muttilcoaren viciaren contra zabiltzanac.
• 21. José ssaiquitcen celaric artu cizun⁵¹ muttilcoa eta bere ama, eta ssin cinuen Ysraeleco lurreala.
• 22. Gueago, aitzen zuelaric Arquelao cegola erregue Judean, bere aita Herodesen lecuan, beldurtu cinuen fatra⁵² cara; eta avisatric ametsen artean retiratu cinuen Galileaco lurreala.
• 23. Et⁵³ ssin cinuen vicitzra ciudade batean⁵⁴ deitua Nazarét; cumplitcen celaric guisa contan Profeten errana: Yzanen zu⁵⁵ deitric Nazareno.

Yrurgarren cap<ituloa>.

• 1. Tembrada cartan eutzi cinuen icustra Juan Bautista predicatuz Judeaco desiertoan,
• 2. Eta erranez: Egui zacie penitencia, ceren baitago urran Ceruetaco erreinoa.
• 3. Cau zu cura⁵⁹ zointaz erran baitcen Profeta Ysaiasez: Zu desiertoan clamatcen duenaren vozara, erranez: Prepara zacie Jaunaren bidea; eguin zquicie ssussenac bere ssendac.
• 4. Erauguitcen cizun Juanec veztidra bat camello bilozcoa⁶⁰ eta larruzco correa bat cinturala, eta bere ssana cintzan chaiscurrac eta ezti mendicoa.
• 5. Faten cintzan bada aren erdetra Jerusaleneco eta Judea gucico gendeac, eta Jordaneco erribra gucicoac;
• 6. Eta errecibitzen cicien arenganic bautismoa Jordanen, confesatzcen ztielaric⁶¹ beren becatuac.
• 7. Baya nola icusten baitzuen ssiten zrela bere bautismoala anitz fariseoetaric eta saduceoetaric, erran ciabezun: O arraza viborena, norc⁶² eracutsi daucie assalqueriez bacarric droqueciela⁶³ eguin ihesi ira amenazatcen daucienetic?
• 8. Eguin zquitcie, bada, frutu digno penitenciarnac,
• 9. Eta euztie⁶⁴ erratetic barnequi: ditzugu aitataco Abraam; ceren nic erraten dauciet poderoso dela Jangoicoa eguiteco sóirten⁶⁵ arri cuetaric beretaric semeac Abraani.
• 10. Mirin zacie⁶⁶ aizcura dagola ya aplicatric árboléen erroari; eta árbole gucia zoinec ez paitu producitcen frutu ona izanen dela ebacric eta egotzric suala.
• 11. Nic eguiazqui bateatcen ztiet urez mogui ztien penitenciala, baya ssin bear·duena ene guibletic zu ni beño poderosoago, eta ez nuzu ni digno orañic ermateco ere ari sandaliac; ura zu norc bear·baiztie bateatu Espiritu Sanduan eta suan.
• 12. Arec diaucazu bere escuetan sardea, eta ssautrein zu ongui bere larraña; eta bere garia sartrein zu graneroan; baya agotzac erréin tzu sú hileztaitequen batean.
• 13. Tembra contan ssin cinuen Jesus Galilearic Jordanera Juanen bila izateco arenganic bateatric.
• 14. Baya Juan resistitcen cinuen cortra, erranez: Nic bear·dizut izan bateatric zutaz, eta zú ssiten zra enegana?
• 15. Zointra erspondatu cizun Jesusec, erranez: Euz nazazu eguitra oray, ceren cala baita nola conveni den guc cumpli zagun justicia guciarequin. Juanec orduan condescenditu cizun arequin.
• 16. Bateatric, bada, Jesus, elquicen berean uretic edequi citciaizcozun ceruac, eta icusi cizun saunsten Jangoicoaren Espiritua urzoaren figuran eta baratcen⁶⁷ bere gañan.
• 17. Eta aitu cinuen ceruco voza bat erraten zuena: Cáu zu ene Seme maitea, zoinen baitan baitaucat eseriric nore placer gucia.

Laurgarren cap<ituloa>.

• 1. Ordu cartan Jesus izan cinuen ermanic Espiritu Sanduaz desiertoala izan zadien tentatric can deabruaz.
• 2. Eta barurtu ondorean berroguei egunez berroguei gauequin, izan cizun gose.
• 3. Orduan, urrantcen citzayolaric tentazalea, erran ciacozun: Balimazra Jangoicoaren Semea, erran zazu arri coyec convertitela oguietan.
• 4. Baya Jesusec erspondatu ciacozun: Escribitric diozu: Ez oguiz bacarric vici zu guizona, baizic ere hitz guci edo disposicio Jangoicoaren agotic elquitcen denetic.
• 5. Conen ondorean erman cizun deabruac Jerusaleneco ciudade sanduala, eta eseri zizun temploaren gorenean,
• 6. Eta erran ciacozun: Balima zra Jangoicoaren Semea, egotcite quemendic apal; bada, diozu escribitric, encomendatu ztuela bere Aingruer⁶⁸, zoinec artren baiztie beren escuetaco palmetan zure oña ez tadien estropeza zomait arriren contra.
• 7. Erreplicatu ziacozun Jesusec: Baitare diozu escribitric: E tzu tentatren Jauna zure Jangoicoa.
• 8. Orañic igan cizun deabruac oyan aniz⁶⁹ gora bateala, eta eracutsi ciazcotzun munduco erreinu⁷⁰ guciac eta ayen gloriara,
• 9. Eta erra ciacozun: Gauza cuec gucioc emanen dauzquitzut humillatcen zrelaric lurrean⁷¹ ene altzinean adoratcen nuzularic.
• 10. Erspondatu ciacozun orduan Jesusec: Aparta zte cortic Satanás, ceren baitago escribitric: Adoratré unzu Jauna zure Jangoicoa, eta ari bacarric cervitzatré unzu⁷².
• 11. Correquin eutci cizun deabruac; eta una non ciela non urrandu citzaizcon Aingruac eta cervitzatcen zacoyen.
• 12. Aitcen zuelaric guero Jesusec Juan izan cela carcelean sartric, retiratu cinuen Galiléara.
• 13. Eta euzten zuelaric Nazareteco ciudadea, fan cinuen vicitzra Cafarnaunen⁷³, ciudade ichaso ondoan dagona Zabulon eta Neftalico muguetan;
• 14. Zoinequin ssin cinuen cumplitzra erran zuena Profeta Ysaíasec:
• 15. Zabuloneco paisa⁷⁴ eta Neftalico paisa, zointaric faten baita Tiberiadeseco ichasoala Jordanen berce aldeala, gentilen Galileára,
• 16. Erri conec zoin baitcegon iluntarzunetan, icusi zu argui andi bat, argui ssin dena iluminatzra zaudener sartric hiltcearen itzalen regionean.
• 17. Ordutic unat asi cinuen Jesus predicatcen eta erraten: Eguin zacie penitencia, ceren urran baitago Ceruetaco erreinua.
• 18. Faten celaric bideagaindi egun batez Jesus Galileaco ichasoaren erribraz, icusi ztizun vi anae, Simon, guero deitua Pedro, eta Andres bere anea⁷⁵, egozten sarea ichasoan, bada cintzan arrantzari;
• 19. Eta erran ciabezun: Segui ztie niri, eta nic eguiné inzut ssin ztien izatra arrantzari guizonenac.
• 20. Ystantean biec, eutzric sareac, seguitu cicien.
• 21. Ygartzen celaric⁷⁶ altcinago, icusi ztizun berce bi anae, Santiago Zebedeoren seme eta Juan bere anea, erremendatcen sareac barcan beren Aita Zebedeorequin, eta⁷⁷ deitu ztizun.
• 22. Ayec baitare bereala, eutzric sareac eta beren aita, seguitu cicien.
• 23. Eta faten cinuen Jesus errudiatuz Galilea gucia, eracutsiz bere sinagoguetan eta predicatuz Evangelioa edo berri·ona Ceruco erreinucoa, eta sendatuz min guciac eta eritarzun gucia erricoetan.
• 24. Zoinequin lasterr·eguin zizun aren famac Siria gucitic, eta presentatcen ciazcotzien eri zauden guciac eta fatigatuac gaitz anitzez eta dolore viciez, demonioac barnean zauzcayenac, lunaticoac, perlisiatuac, eta sendatcen ztizun.
• 25. Eta faten zitziozun seguituz multitude andi bat Galileaco gendetaric, eta Decápolitic, eta Jerusalenéric, eta Judéatic, eta Jordáneco berze aldetic.

Borzgarren cap<ituloa>.

• 1. Eta icusten zuelaric Jesusec gendequeta cau gutzia, igan cinuen oyan bateala, non eseri zelaric urrandu citziaizcozun bere discipuloac,
• 2. Eta edequitcen zuelaric bere ago divinoa, dotrinatzen ztizun erranez:
• 3. Bienaventuratuac espiritu pobrecoac, ceren ayena baita Ceruetaco erreinua.
• 4. Bienaventuratuac apacibleac eta humilac, ceren ayec edoquien baitie berendaco lurra.
• 5. Bienaventuratuac nearr·eguiten dienac, ceren urac⁷⁹ izanen baitra consolatric.
• 6. Bienaventuratuac dienac gose eta egarri justiciarna, edo izateco justo eta sandu, ceren urac izanen baitra sasiatric⁸⁰.
• 7. Bienaventuratuac misericordiosoac, ceren ayec erdietsien baitie misericordia.
• 8. Bienaventuratuac daucayenac garbi beren biotza, ceren ayec icusien baitie Jangoicoa.
• 9. Bienaventuratuac pacificoac, ceren urac izanen baitra deitric Jangoicoaren seme.
• 10. Bienaventuratuac padecitzen dienac perseguimentu justiciarengatic edo izateagatic justo, ceren ayena baita Ceruetaco erreinua.
• 11. Dichoso izanen zradie guizonec ene causaz maldecitzen ztienean, eta⁸¹ perseguitzen ztienean, eta erraten dienean guezurrequin gaizqui⁸² suerte gucia zuen contra.
• 12. Alegra ztie orduan, eta regocija ztie, ceren baita andi errecompensa⁸³ esperatcen dauciena Ceruetan. Modo berean perseguitu zticien Profeta izan drenac zuen altcinetic.
• 13. Zuec zradie lurreco gatza. Eta gatza eguiten bada gusto gasstocoa, certáz itzulien zayo gustoa? Deustaco e tzu cervitzatcen ya, baicic izateco egotzric eta zapacatric gendec.
• 14. Zuec zradie munduco arguia. Ez tiaiquezu tapa ciudade bat edificatric dagona oyan baten gañan.
• 15. E tzu ere echequitcen arguia esertzeco celemin baten pean, baizic candelero baten gañan arguizangatic etseco guzier.
• 16. Brillazala cala zuen arguiac guizonen altzinean, icus drozqueyen guisan zuen obra onac eta glorifica zayen zuen Aita zoin baitago Ceruetan.
• 17. E tzaciela pentsa ni ssin nizala deseguitra leguearen dotrinara, ez tare Profeta; ez nuzu ssin aren deseguitra, baicic ematra ari bere cumplimentua.
• 18. Bada, eguia guciarequin erraten dauciet, len faltatren drela cerua eta lurra, ecic eutcien baita cumplitceco ssauqui legueac contenitcen duen gucia, aliqueta aren jota bat·bacarric edo puntua bitartio.
• 19. Eta cala, norc·ere traspasa zan mandamentu cuetaric bat, chiquinago iduri izanic ere, eta eracuts zan guizoner eguitea orbat, izanen zu edocric⁸⁴ chiquinenarendaco, cau zu deustaco⁸⁵, Ceruetaco erreinuan; baya beiratzen tuenac⁸⁶ eta eracustén tuenac, cori izanen zu edocric anditaco Ceruetaco erreinuan.
• 20. Ceren nic erraten dauciet zuen justiciara ez pada escriben eta fariseoena beño justo eta cumplituagocoa, e tzradiela sartzen Ceruetaco erreinuan.
• 21. Aitu cie erran citzayela zuen altzinecoer: e tzu hilen; eta norc hil hezan⁸⁷ izanen dela condenatric hiltzeala juicioan.
• 22. Nic erraten dauciet gueago: norc nai denec arzan vorondate gasto bere anearequin, meressitren duela juezac condena zan. Eta dei loquenac juicio baguecoa, meressitren duela condena zan concilioac. Gueago, norc dei lezan deus valio ez tuena, izanen dela reo ifernuco suarna.
• 23. Cainbercerengatic, tembra presentatcecoarnean zure ofrendara aldarean, can oritcen bazra zure aneac baduela zomait queja zure contra,
• 24. Eutzazu can berean zure ofrendara aldarearen altzinean, eta fan zte lembicicoric baqueen eguitra zure anearequin, eta guero itzulien zra presenta tzra zure ofrendara.
• 25. Componzte bereala zure contrarioarequin, zauden tembran arequin orañic bidean⁸⁸; ez taila izan eser zitzan juezaren escuetan, eta juezac entrega zitzan alguacilharnetan⁸⁹ eta sar zitzayen carcelean.
• 26. Aseguratzen dauzut eguiazqui candic e tzrela elquien⁹⁰ paga zazun bitartio azquen maravedia.
• 27. Aitu cie erran zitzayela zuen altcinecoer:
• 28. E tzu cometitren adulterioric. Nic erraten dauciet gueago: norcnai·denec mira·eguin zan emazte bati deseyu gasstoarequin aren aldeala, adulteratu zuela ya bere biotzean.
• 29. Baitare⁹¹ zure escuyeco beguia bada zuretaco ocasio bat becatu eguiteco, elqui zazu eta egotzazu zuaurenganic campo; bada, obe·zu zurtaco⁹² galtcea zure miembroetaric bat, ecic ez⁹³ zure corpuz gucia izan dadien⁹⁴ egotzric ifernuala.
• 30. Eta zure escuyeco escua bada cervitzatzen ztuena escandaloz edo incitatzen ztuena becatu eguitra, ebaqui zazu eta tira zazu urrun zuarenganic⁹⁵; bada, obeago·zaizu pereci dadien zure miembroetaric bat, ezic ez tadien fan zure corpuz gucia ifernuala.
• 31. Erranic diozu, norc naidenec despei lezan bere emaztea, eman zala escritura beressguarna.
• 32. Baya nic erraten dauciet, norcere nai den despei zan bere emaztea, ez bada⁹⁶ adulterio causaz, esponitzen duela izatra adultera, eta casa⁹⁷ laitequena despeituarequin dela guisa berean adultero.
• 33. Baitare aitu cie erran citzayela zuen antecesorer: E tzu eguinen juramentu faltsuan, baizic ongui cumplitréin tzu⁹⁸ juramentu eguinac Jaunari.
• 34. Nic erraten dauciet gueago: iholaco modoan e tziela eguinen juramenturic, motivo justoric bague, eztare Ceruarengatic, bada zu Jangoicoaren tronoa.
• 35. Eztare lurrarengatic, bada, zu bere oñen sostenimentua; eztare Jerusalenengatic, ceren baita Erregue andiaren ciudadea edo cortea.
• 36. Eztare orañic etcie eguinen juramenturic ceauren buruarengatic, bada, ez tiozu zuen escuan eguitea ssuri edo belch bilobiru bacar·bat.
• 37. Yzan daila, bada, zuen mintzatzeco modoa, bai, bai; edo ez, ez; bada, igartzen dena contaric, principio gasstotic dimanatzé unzu.
• 38. Aitu cie erran cela: beguia beguiarendaco eta ortza ortzarendaco.
• 39. Baya nic erraten dauciet, e tzaciela eguin resistencia agravioari; bacic ere norbaitec eritzen baztu⁹⁹ escuyeco beitarte·masselan itzul dazula baitare bercea.
• 40. Eta armatu nai·dauzunari pleitu bat guentzeco zuri tunicara, euz dazozu baitare capara;
• 41. Eta precisa cinozquenari¹⁰⁰ fatra cargatric mila urratsetan, fan zte arequin berce bi·milatan.
• 42. Galditen dauzunari, eman zazu; eta e tzazula macur beitartea pretenditzen duenari zureganic zomait altcinamentu.
• 43. Aitu cie izan cela erranic: onetsi enzu zure progimoa eta (añadituicie gaizqui) edoquié unzu odio zure etsaiari¹⁰¹.
• 44. Nic erraten dauciet gueago: onets quitcie¹⁰² ceauren etshayac; eguin zacie ongui aborritzhen ztiener, eta otoy·eguin zacie perseguitzen eta falsuqui acusatzen ztienengatic.
• 45. Izan ztien seme imitatzen cienac ceauren Aita Cerucoa, zoinec eguiten baitu sor dadien bere iguzquia onen eta gasstoen gañan, eta eguin zan euri justoen eta becatarien gañan.
• 46. Ez paitcie onesten baizic zuec onesten ztienac, cér premio bear·cie izan? Ez tia eguiten cala orañic publicanoec?
• 47. Eta ez baucie¹⁰³ salutatzen berceric baizic zuen aneac, cér valio du correc? Venturazqui, ez tia¹⁰⁴, bada, eguiten baitare cau paganoec?
• 48. Yzan ztie, bada, zuec perfet, cala nola zuen Aita baita perfet, imitatzen cielaric droquecienean.

Seigarren cap<ituloa>.

• 1. Guarda ztie ongui eguitetic ceauren obra onac guizonen presencian munduac icus citzayengatic, berze guisatan etcie errecibitren beren errecompensa zuen Aitarna, zoin baitago Ceruetan.
• 2. Eta cala ematen zunean limosna e tzazula nai·hizan publica trompeta¹⁰⁶ sonuan, eguiten diena bezala hipócritec sinagoguetan eta carriquetan edo placetan, honratric izateco¹⁰⁷ finarenquin guizonenganic. Eguian erraten dauciet, errecibitu diela beren errecompensara.
• 3. Cala zúc, ematen zularic limosna, eguin zazu zure ezquerreco escuac e tzan ssaquin eguiten duena zure escuyac,
• 4. Zure limosnara gueldi dadien ocultoan; eta zure Aitac, zoinec icusten baitu gauza ocultoena pagatren dauzu ongui publicoan.
• 5. Calasse eguiten cienean oracio e tzie bear izan hipócritac bezala, zoin adrede esertcen baitra oracio eguiten chutric sinagoguetan eta carriquen esquinetan guizonec icusquiengatic¹⁰⁸. Eguian erraten dauciet errecibitu diela ya beren errecompensara.
• 6. Zúc, berze guisatra, noiz ere nai den bear·zinuquen eguin otoi, sar zte zuauren aposentuan, eta ertsric ataria otoi·eguin zazu issilquian zuauren Aitari, eta zure Aitac zoinec icusten baitu alchatuena premiatren ztu publicoan.
• 7. Oracioan e tzaciela iduriaraz erraten ciela anitz, eguiten diena bezala gentilec, zoinec pentsatzen baitie bear·diela aitric izan itzen¹⁰⁹ pasionez.
• 8. E tzaciela nai·hizan, bada, urac imita; badiaquizu, bada, ongui zuen Aitac zuec bear·ciena galdin daquiona beño len.
• 9. Ycus zacie, bada, nóla bear·cien eguin oracio: Aita gurea Ceruetan zaudena, santifica bedi zure nombrea,
• 10. Ssin bedi zure erreinua, eguin bedi zure borondatea¹¹⁰ Ceruan bezala¹¹¹ lurrean ere;
• 11. Zuc eguzu¹¹² egunoroco oguia egun,
• 12. Eta parca dazaizcutzu gure zorrac, cala nola guc parcatcen baitauztegu gu zor·guitiener;
• 13. Eta ez guitzazula eutz tentacian erortzra, baicic libra guitzazu gaitzetic. Amen.
• 14. Ceren parcatcen badautecie guizoner ofensa cometitcen tienac zuen contra, baitare zuen Aita Cerucoac parcatren dauzquitcie zuer ceauren becatuac.
• 15. Baya zuec ez baitcie parcatcen guizoner, eztare zuer ez tauzquitcie parcatren becatuac ceauren Aitac.
• 16. Barurcen tcielaric e tziteyela eser beitarte tristearequin, hipócritac bezala, zoinec iluntcen baitie beren beitarteac eracusteco guizoner barurtcen diela. Eguian erraten dauciet errecibitu ciela beren meressimentua.
• 17. Zúc, berce guisatan, barurtcen zularic eman zquizu urrin onac zuauren buruari eta garbi zazu ongui zure beitartea,
• 18. E tzayen izaun guizonec barurtzen zula, baizic bacarric zure Aitac, zoin baitago presente gauza gucientan, orañic ocultoen drenetan; eta zure Aitac zoinec icusten baitu igartcen dena ocultoan emanen dauci carengatic errecompensara.
• 19. E tzaciela nai·hizan bil montiola¹¹³ ontarzunac ceaurendaco lurrean, non erdollac eta porillac ssaten baititie, eta non ladronec descubritcen eta ebasten baititie.
• 20. Ssunta zquitcie obequiago ceaurendaco ontarzunac Ceruan, non ezpaita erdollaric eta porilla ssanentienic, eta eztare ladron descubritren eta ebatsientienic.
• 21. Ceren non baitago zure ontarzuna, can diuzu baitare zure biotza.
• 22. Linterna zure corputzarna ditzu zure beguiac; zure beguia baliz sencillo edo balego ssau, zure corpuz gucia egonen zu ongui arguitric.
• 23. Baya balima uzu malicioso edo gassto zure beguia, zure corputz¹¹⁴ gucia egonen zu ilundric. Bada, bear·loquenac izan argui zure baitan balima da iluntarzuna, gautarzun berac zoin andi izanen dren!
• 24. Hiorc¹¹⁵ ez tioquezu cervitza bi nausiri; ceren edo edoquien diacozu oposicio batari eta amorio berzeari, edo sugetatcen bada lembicicoari mira·eguinen diacozu despreciorequin bigarnari. Ez troquecie cervitza Jangoicoari et ontarzuner.
• 25. Coni mira·eguinic erraten dauciet e tzitiela afligi erdeteco cuidadoarequin cér ssan sustentatceco ceauren vicia edo nondic elquien tzien beztidrac estaltceco zuen corputza. Cér, ez tua valio gueago biziac edo arimac ezic alimencuac, eta corputzac ezic beztidrac?
• 26. Mirin zacie ceruco aver nóla ez tien ereguiten, ez eitatzen, ez tien algorioric, eta zuen Aita Cerucoac alimenta tcéintuen. Bada, e tzia balio zuec anitz gueago comparacioric bague ezic ayec?
• 27. Eta norc zuetaric discurrituaren pasionez droque añadi besachurro bat bere estaturari¹¹⁶?
• 28. Eta beztidraren gañan, certaco bear·cie inquietatu? Contempla zquitcie mendico lirioac nola anditcen dren eta lorez beztitcen. Ayec etcie lantcen, ez tare iruten.
• 29. Carequin gutciarequin nic erraten dauciet eztare Salomon¹¹⁷ bere gloria guciaren erdian beztitu zela cainberze eleganciarequin nola lirio cuetaric bat.
• 30. Bada, mendico belar bat egun dena, edo lorez beztitcen, eta biar egozten labean, Jangoicoac cala beztitcen badu, zomatez gueago zuec, fede gutico guizonac?
• 31. Cala, bada, e tzitiela fan erranez afligitric: Non erdenen dugu cér ssan eta edan? Non erdenen dugu certaz veztiguiten?
• 32. Eguiten diena bezala paganoec, zoin¹¹⁸ ebiltcen baitra afanatric gauza cuen gucien atcean; bada, ongui badiaquizu zuen Aitac necesidade cuetaz ciena.
• 33. Azquenean, bila zacie lenic Jangoicoaren erreinua eta bere justiciara, berce gauza guciac emanen zaizquitcie añadien zatan¹¹⁹.
• 34. E tcitiela ebil, bada, afligitric biarco egunaz; bada, biarco egunac asqui cuidado erauguié inzu berequin; asqui ziozu ya egun bacochari bere afan propioa edo tareara.

Zazpigarren cap<ituloa>.

• 1. E tzaciela nai·hizan juzga¹²⁰, nai·baucie ez hizan juzgatric.
• 2. Ceren juicio beraz zointaz juzga cinezayen beaur·cie izan juzgatric; eta bara beraz zointaz negur cinezayen izanen zradie negurtric zuec.
• 3. Eta zú cér beitarterequin esertzen zra miritra¹²¹ bilachari zure anearen beguian, eta e tzu reparatzen zur andi zuaurnaren barnean dagonean?
• 4. Edo nola erraten dacozu zuauren aneari: Eutzazu nic elqui zadan agotz chiquillincori zure beguitic, zuaurec daucazun tembran zur andi bat zuaurnean?
• 5. Hipocrita, elqui zazu lenic zur andia zuauren beguitic, eta orduan icusien zu nola bear·zun elqui bilachara zure anearen beguitic.
• 6. Ez quitciela eman chacurrerr gauza sanduac, ez quitziela ere egotz zuen perlac cherrier; ez teila izan¹²² zapaca zquien beren oñez, eta itzialten zuen contra eta deseguin zitzayen.
• 7. Galdin zacie, eta emanen zaicie; bila zacie, eta erdené uncie; dei zazie, eta edequien daucie.
• 8. Ceren carec guciac zoinec galditen baitu, recibitce inzu; eta bilatcen duenac, erdeten; eta deitcen duenari, edequien ciozu.
• 9. Badaya venturazqui norbait zuen artean galditen dacolaric ogui bere seme batec emanen daconic arri bat?
• 10. Edo galditen badaco arrai bat, emanen daconic sugue bat?
• 11. Bada, zuec zradielaric¹²³ gassto, edo calidade gasstocoac, balima daquicie ematen gauza onac zuen umer, zomat obequiago zuen Aita Cerucoac emanen dauzte gauza onac galditen dazcoyener?
• 12. Eta cala, eguin zacie zuec berce guizonequin cura gucia zoin deseatcen baitcie eguin zayen ayec zuequin; ceren cau baita leguearen bucacioa eta profeteena.
• 13. Sar ztie atari mearretic, ceren atari zabala eta bide nasaya baitra ermaten tienac galtceala, eta ditzu anitz sartcen drenac artaric.
• 14. Oh zer ertsi den ataria eta zoin mear ssendara ermaten duena vici eternoala! Eta zoin guti dren causitcen dienac arequin!
• 15. Guarda ztie profeta faltsuetaric, zoin ssiten baitra zuengana estaliric ardi larruz; eta¹²⁴ baitra barnetic otso golosoac.
• 16. Beren frutuetaric edo obretaric izaundre intcie. Acaso biltcen daya matsic ellorrietaric, edo picuric cearnarretaric?
• 17. Cala zu ecic arbole on guciac pruducitcen baitu frutu onac, eta arbole gassto guciac ematen frutu gasstoac.
• 18. Arbole on batec ez tioquezu eman frutu gasstoric, ez tare arbole gassto batec eman baitroque frutu onic.
• 19. Arbole genero gutcia¹²⁵, zoinec ezpaitu ematen frutu onic, izanen zu ebacric¹²⁶ eta egotzric suala.
• 20. Beren frutuetaric, bada, al·hizanéin tcie izaundu.
• 21. Ez cura gucia, zoinec erraten baitada: Oh Jauna, Jauna! sartren zu correngatic Ceruetaco erreinuan; baicic eguiten duena ene Aita Cerucoaren vorondatea, cori zu sartren dena Ceruetaco erreinuan.
• 22. Anitcec erranen diadacie juicioaren egun cartan: Jauna, Jauna, bada, ez tugua guc profetizatu zure nombrean, eta egotci zure nombrean demonioc¹²⁷, eta eguin anitz milagro zure nombrean?
• 23. Baya orduan nic erranen diabezut claroqui: Beinere e tzitiet izaundu noretacoac¹²⁸; aparta ztie eneganic, maldadearen obrazaleac.
• 24. Cainbercerengatic, nornaidenec aitzquien ene instruicione¹²⁹ cuec eta practica zquien, izané unzu iduri guizon juicioso bati, zoinec edificatu baitzuen bere etsea arri gañan;
• 25. Eta erori cintzan euriac, eta ugaldeac elqui zintzan ametaric¹³⁰, eta aiceec eman cicien et sso cicien golperequin etse calacoaren contra; carequin ere¹³¹ e tcinuen izan desheguinic ceren baitcegon edificatric arri gañan.
• 26. Baya nornai·denec ere aizquien¹³² ematé intutan instruicio cuec eta ez tu esertcen egecuciotan, izané unzu iduri guizon ero bati, zoinec eguin baitzuen bere etsea arearen gañan,
• 27. Eta erori cinuen euria eta ssin cintzan crecidac, eta eman cicien aicec eta sso cicien golperequin etse caren contra, zoin desplomatu baitcen, eta izan cinuen andi bere ruinara.
• 28. Azquenean acabatu zuelaric Jesusec discurso cau, erri aitcen cienac¹³³ e tziaizquezun marabillatuz ase aren dotrinaz;
• 29. Ceren bere instruitceco modoa ayendaco cinuen autoridade cierto soberano batequin, eta ez escriben eta fariseoen guisa.

Zortcigarren cap<ituloa>.

• 1. Ssauntsi zelaric Jesus oyenetic¹³⁴, fan tcitziozun seguituz gendequeta¹³⁵ andi bat.
• 2. Contan, ssiten celaric arengana lepraz beztitric cegon bat, adoratcen zizun, erranez: Jauna, zuc nai·bazu, banoquezu garbi.
• 3. Eta Jesusec luzatuz escua, onquitu cizun erranez: Nai zut; gueldi zte garbi. Eta istantean guelditu cinuen sendatric bere lepratic.
• 4. Eta Jesusec erran ciacozun: Encargatcen ztut e tzazula erran ihori; baya fan zte presentatzra sacerdoteari, ofreci zazu Moisesec manatu zuen don cura, cervitza dacen prueba bezala.
• 5. Eta sartcean Cafarnaunen elqui tzitziozun encontruala capitan bat, eta otoi·eguiten ciacozun erranez:
• 6. Jauna, ene mutil bat diozu luce·lucea¹³⁶ ene etsean, perlesiatric, eta padecitze inzu lazqui anitz.
• 7. Erraten diacozu Jesusec: Ni fanen uzu eta sendatrein zut.
• 8. Eta erreplicatu cizun capitanac: Jauna, ez nuzu ni digno zú sarzten ene etsean; baya mana zazu zure itzaz eta guelditré unzu sendatric ene mutila.
• 9. Bada, orañic nic, zoin ez painiz gueago baizic guizon bat sugeto nagona berce batzuri, nola baititut soldadoac nore manuari¹³⁷, erraten diacozut batári: Or dezu¹³⁸, eta ura faten zu; eta berceari: Ssin zte, eta ssité unzu; eta nore mutilari: Eguin zazu cau, eta eguite inzu.
• 10. Aitzen zuelaric cau Jesusec, manifestatu cizun admiracio andia, eta erran ziabezun seguitcen ciener: Eguian erraten dauciet orañic Ysraelen erdian ez tala erden fede cain andia.
• 11. Cala, nic declaratcen dauciet ssinen drela aniz gentil orientetic eta occidentetic, eta egonen drela mayan Abraanequin, Ysaacequin eta Jacobequin Ceruetaco¹³⁹ erreinuan.
• 12. Erreinuco semeac (judioac) egotzric izanen dren tembran campo¹⁴⁰ iluntarzunetra, can izané unzu llantoa eta ortzez quirrisca eguitea.
• 13. Guero erran ciacozun Jesusec capitanari: Fan zte eta agui daquizula guinetsi zun guisan; eta ordu cartan berean guelditu cinuen sano mutila.
• 14. Fan celaric guero Jesus Pedroren etseala, icusi zizun onen amaguiarbara ogatzean calenturarequin, eta onquitcen cecolaric escua, quendu citciozun calenturara; correquin ssaiqui cinuen bereala ogatcetic eta eseri cinuen ayen cervitzatzen.
• 15. Ssinic artsaldea eraugui ciatzcotcien anitz endemoniatu, eta bere itzaz egozten ztizun espiritu malignoac, eta curatu ztizun eri guciac,
• 17. Cumplitzen celaric correquin anunciatu zuena altzinetic Profeta Ysaiasec erranez: Bera cargatu zu gure padecimentuequin, eta artu itzu bere gañ gure eritarzunac.
• 18. Ycusten celaric Jesus egun batez errudiatric gende anitzez, disponitu cizun igar¹⁴¹ Genesareteco badinaren erribraren berce aldeala;
• 19. Eta urrantcen citzayolaric calaco escriba bat, erran ciacozun: Maestrua, nic seguitren ztut¹⁴² noranai den fan zten.
• 20. Eta Jesusec erspondatu ciacozun: Assariec baitzie beren alchabiac eta ceruco avec abiac; baya guizonaren Semeac e tzu ceren gañan arrima burua.
• 21. Bere discipuluetaric berce batec erran ciacozun: Jauna, permiti daztazu zu seguitu beño len fanadien nore aitaren orztra.
• 22. Baya Jesusec erspondatu ciacozun: Segui nazazu zuc eta eutzazu hilec, edo gende fedearen bicia eztienec orzquiela beren hilac.
• 23. Sartu cinuen, bada, barca batean lagundric bere discipuluez.
• 24. Eta una non ciela nola ssaiqui zen borrasca bat cain andia ichasoan, ezhic ur tzaplatcen zrenec¹⁴³ estaltzen baitcien barcara; arte contan Jesus lo ciozun.
• 25. Eta urrantzen citzaizcolaric ari bere discipuloac bellitu cicien, erranez: Jauna, salva guitzazu, bada finitzen guitzu.
• 26. Erraten diabezu Jesusec: Certáz cie beldur, ó fede gutico guizonac? Orduan chutitric manatu ciabezun aicerr eta ichasoari sosega ztela, eta seguitu cinuen serenidade andi bat.
• 27. Zointaz aturditric can zauden guciac erraten cicien beren artean: Nor da cau zoini aizec eta ichasoac obeditzen baitie?
• 28. Desembarcatric badinaren berce aldeco erribran gerasenoen paisean, fan cintzan ssussen arengana, elquitcen zrelaric obietaric zointan vitzi baitzren, bi endemoniatu cain furioso ezic ihor ez baitzen atrevitzen igartzra bide curagaindi.
• 29. Eta bereala asi zintzan oyuca erranez: Cér icusteco dugu guc zurequin, ó Jesus, Jangoicoaren Semea? Ssin zraya cuetra gure atormentatzeco intentoarequin tembraric bague?
• 30. Ziozun ez urrun candic cherri manada andi bat alan.
• 31. Demonioec otoi·eguiten ciacocien guisa contan: Egozten baguitzu quemendic, egor guitzazu cherri manada cortra.
• 32. Eta arec erran ciabezun: Fan ztie. Eta elqui zrelaric urac¹⁴⁴ sartu cintzan cherrietan; eta una nonciela nola manada guciac lasterr·eguin zuen oildra andiarequin egoztra beren buruac aldapa gassto batetaric ichasoala, eta guelditu cintzan itoric uretan.
• 33. Cherrizayec eman cicien ihesi, eta ellegatric ciudadeala contatu cicien gucia, eta particularqui endemoniatuena.
• 34. Bereala ciudade gucia elqui cinuen Jesusen bila, eta aren icustean suplicatu ciacocien retira zaila ayen paisetic.

Bedratzigarren cap<ituloa>.

• 1. Eta igaten celaric barcan igari zinuen badinaren berze aldeala eta ssin cinuen bere residenciaren ciudadeala edo Cafarnaunera.
• 2. Noiz una non ciela presentatcen dacoyen perlisiatu bat etcinic ogatce¹⁴⁵ batean. Eta icusten zuelaric Jesusec ayen fedea, erran ciacozun eri mogui e tzaitequenari: Yzanza zu confianza, ene semea, bada zaizquitzu parcatric zure becatuac.
• 3. Ceri zomait escribac erran cicien bereala bereequico: Conec blasfematzé inzu.
• 4. Baya Jesusec icusten ztuelaric ayen pensamenduac, erran cizun: Ceréngatic pentsatcen cie gaizqui ceauren biozetan?
• 5. Cér gauza da facilago, erratea parcatcen zaizquizu zure becatuac, edo erratea ssaiquizte eta ebilzte?
• 6. Bada, ssaquin zacien guizonaren Semeac duela lurrean poder parcatzeco becatuac, ssaiqui zte (erran ciacozun tembra berean perlisiatuari), ar zazu zure ogatcea eta fan zte zure etseala.
• 7. Eta ssaiqui cinuen eta fan cinuen bere etseala.
• 8. Gauza cau icusten cielaric gendec, guelditu cintzan beldur sandu batez beztitric, eta eman cicien gloria Jangoicoari emanaz calaco podera guizoner.
• 9. Elcric¹⁴⁶ quemendic Jesus, icusi zizun guizon bat eseriric bancoari edo maipechac cobratzen zrenecoari¹⁴⁷, Mateo deitzen cena, eta erran ciacozun: Segui nazazu; eta ura ssaiquitcen celaric bereala, seguitu cizun.
• 10. Eta aguitu cinuen ecic zegolaric Jesus mayan Mateoren etsean, ssin cintzan aniz publicano eta vici gasstoco gende zoin eseribaitzren mayan ssatra arequin eta bere discipuluequin.
• 11. Eta corren icustean fariseoec erraten ciabezun aren discipuluerr: Nola da ecic zuen maestruac ssaten baitu publicanoequin eta becatariequin?
• 12. Eta Jesusec aitzen zuelaric erran ciabezun: E tzu sano daudenac, baizic eriac bearra dienac dotoreaz.
• 13. Fan ztie, bada, icastra cer erran nai·duen. Gueago estimatzé inzut misericordiara ezic sacrificioa; ceren becatariac baitra, eta ez justoac, zoinen deitzra penitenciala ssin bainiz ni.
• 14. Orduan presentatu cintzan Jesusengana Juanen discipuluac eta erran ciacocien: Zoin da motigoa cerengatic barurtzen dugularic ardura gúc eta¹⁴⁸ fariseoec, zure discipuluec ez paitie barurtzen?
• 15. Erspondatu ciabezun Jesusec: Acaso esposoaren adisquideac daizquea ebil afligitric edo neartsu esposoa ayequin dagon artean? Ssine unzu tembrara zointan izanen baitzaye quendric esposoa et orduan barurtre incie.
• 16. Yhorc e tzu egozten oyal lodizco petachu bat beztidra zar bati; berze guisatra porrocatzé inzu berri denac parte zarr denarnetic, eta eguité unzu andiago porrocadrara.
• 17. Ez tciere¹⁴⁹ egozten ardo berria zagui zarretan; ceren cau eguiten bada lertze unzu zaguia, eta ardoa issurtzé unzu eta galtzé intzu larruac. Baya¹⁵⁰ ardo berria egozte incie zagui berrietan, eta cala conservatzé intzu bata eta bercea.
• 18. Comesacio contan ciozun ellegatu cenean guizon principal bat edo sinagogaco manatzen zuena, eta adoratzen zuelaric erran ziacozun: Jauna, ene alabara hil bucatuzu; baya ssin zte, eser zazu zure escua aren gañan eta viztré unzu.
• 19. Ssaiquitzen celaric Jesus, faten citziozun seguituz bere discipuluequin;
• 20. Noiz una non ciela nola emazte bat, zoinec eguiten baitzuen amabi urte ya padecitzen zuela odol·fate bat, ssin cen guibleco aldetic eta onquitu cizun aren beztidraren errebetea.
• 21. Ceren erraten cizun arec bere baitan: Non eta al·zadan¹⁵¹ solo onqui bere veztidrara, sendatren nuzu.
• 22. Eta itzultzen celaric Jesus eta miriten cecolaric, erran cizun: Alabara, izan zazu confianza; zure fedeac sendatu ztu.
• 23. Cala, puntu cartaz gueroz guelditu cinuen sendatric emaztea. Ssinic Jesus guizon principal caren etseala, eta icusten ztuelaric plauta sonazaleac, edo musica hil señalearna eta alboroto gendearna, erraten cizun:
• 24. Erretira ztie, bada ez tiozu hilic nesscatoa, bazic¹⁵² lóo. Eta eguiten cicien burla artaz.
• 25. Eta elquiarazric campo gendea, sartu cinuen, artu cizun escutic eta nesscatoa ssaiqui cinuen.
• 26. Eta barreatu cinuen aguitua pais cartaric gucitic.
• 27. Partitzen celaric Jesus erri cartaric, seguitu citziaizcotzun bi itsu oyu·eguinez eta erranez: Daviden Semea, edoqui zazu compasio gutaz.
• 28. Ellegatu cenecoz etsera presentatu citziaizcotzun itsuac, eta Jesusec erran ciabezun: Guinestencia nic droquedala eguin galditen dadacien cori? Erraten diacocie: Bassóna¹⁵³. Orduan^153a onquitu ciauztezun beguiac erranez: Segun zuen fedea, cala guerta daila zuequin.
• 30. Eta edequi citziaiztezun beguiac. Eta Jesusec amenazatu ciabezun erranez: Cuidádo guero, e tzala ihorc ssaquin.
• 31. Ayec, guciarequin ere¹⁵⁴, elquitzean candic eguin cicien publico ingrugune gucian.
• 32. Elcric cuec, presentatu ciacocien mutu bat demonio¹⁵⁵ poseitric.
• 33. Et egotzric demonia mintzatu cinuen mutua, eta gendeac guelditu cintzan aturditric, eta erraten cicien: Beinere e tzu icusi calaco gauzaric Ysraelen.
• 34. Fariseoec berze aldeala erraten cicien: Satanasen arte gasstoz egozté intzu demonioac.
• 35. Eta Jesus faten cinuen lastercatuz cividade¹⁵⁶ guciac eta erriac, eracutsiz¹⁵⁷ beren sinagoguetan, eta predicatuz Jangoicoaren erreinuco Evangelioa, eta sendatuz padecimentu gucia eta eritarzun guciac.
• 36. Eta icustean gende curac, compadecitzen cinuen aitaz¹⁵⁸, ceren baitzauden gaizqui paratric eta barreatric cona eta cara ardi artzai baguecoac bezala.
• 37. Zoineren gañan erran ciabezun bere discipuluer: Plantara¹⁵⁹ zu eguiazqui andi; baya trabajariac guti.
• 38. Otoi eguizacie, bada, cosecharen ssabeari egorzquiela bere cosechala trabajariac.

Amargarren cap<ituloa>.

• 1. Conen buruan, deitu ztuelaric Jesusec bere amabi discipuluac, eman ciabezun potestade egozteco espiritu ziquinac, eta sendatzeco padecimentu eta eritarzun clase guciac.
• 2. Nombre amabienac ditzu cuec: lembicicoa Simon, sobrenombrez Pedro, eta Andres bere anea;
• 3. Santiago Zebedeoren seme, eta Juan bere anea;
• 4. Felipe eta Bartolomé; Tomas eta Matéo publicanoa; Santiago Alfeoren seme, eta Tadéo; Simon Canaanecoa eta Judas Yscariote, cura bera zoinec saldu baitzuen.
• 5. Amabi cuec egorri ztizun Jesusec ematen zauztelaric instruicio seguitzen drenac: E tzitiela fan orai gentilac vici dren lecuala, eztare e tzitiela sarr samaritanoen errietan;
• 6. Baya¹⁶⁰ fan ztie lenic Israeleco¹⁶¹ etseco ardi galduen bila.
• 7. Fan ztie eta predica zacie, erranez urrantzen dela Ceruetaco erreinua.
• 8. Eta, zuen dotrinaren pruebatan, senda zquitzie eriac, erresucita zquitcie hilac, garbi zquitcie lepraz beztitric daudenac, egozqui tzie demoniac. Eman zacie paguric bague errecibitu ciena paguric bague.
• 9. E tzaciela erman urreric, eztare cilarric, eztare diruric batre zuen boltsetan.
• 10. Eztare alforsaric biagealaco, eztare beztidra bat beño gueago eta uñtaco¹⁶² bat beño gueago, eta eztare bastonic edo berce armaric ceauren defendatzeco; ceren trabajatzen denac meressizu sustenta zayen.
• 11. Zoinai den cividade edo aldeatan zointan sartzen ere baitzradie, informa ztie nor izan daiquen can guizon ona edo dena digno aloja citzayen; eta egon ztie beraren etsean aliqu eta ceauren elquitcea·bitartio.
• 12. Sartcean etsean, salutacioac bear·zu izan: Baquea izan daila etse contan.
• 13. Bada, etseac meressitcen badu, ssiné unzu zuen baquea artra; baya ez padu meressitzen, zuen baquea itzulié unzu zuequin.
• 14. Encaso ez pacinozqueye nai errecibi, eztare aí zuen itzac, elquitzen zradielaric campo calaco etse edo cividadetic, idarrots zacie zuen oñetaco errautsa.
• 15. Eguian erraten dauciet Sodoma eta Gomorra izanen drela tratatric rigore gutiagorequin azquen juicioco egunean, ezic ez calaco cividadea.
• 16. Mirin zacie nic egortzen ztietala ardiac otsoen erdian bezala; cainberzerengatic izan bear·cie prudente serpienteac bezala, eta sencillo urzoac bezala.
• 17. Guarda ztie¹⁶³ cuidadorequin calaco guizonetaric; bada, parte·emanein cie zuen contra tribunaletan, eta azotatren ztie beren sinagoguetan;
• 18. Eta ní nizan caso¹⁶⁴ izanen zradie ermanic gobernadoren eta erregueen altcineala emateco testimonio nitaz ayer eta nacioner.
• 19. Baya presentarazten ztienean, e tzaziela izan arrangruaric¹⁶⁵ nola edo cér bear·cien erran, ceren izanen zaicie emanic ordu cartan berean bear·ciena erran.
• 20. Yaqueta ez baitzradie zuec norc orduan ssardoquitzen baitu¹⁶⁶, baizic zuen Aitaren Espirituac, zoinec ssardoquitzen baitu zuen medioz.
• 21. Orduan anae batec entregatré inzu bere anea hiltceala, eta aitac semea; eta semeac ssaiquiéin tzu aiten contra eta hilharaci ein tzie.
• 22. Eta zuec ssinen zradie aborrecitric izatra guciez ene nombre den caso; baya norc persevera zan finealaño, cau zu salvatren dena.
• 23. Arte contan cividade batean perseguitzen ztienean, eguin zacie hiesi berce bateala. Eguian erraten dauciet e tziela acabatren convertituz Ysraeleco cividadeac len ezic ssin dadien guizonaren Semea.
• 24. E tzu discipulua gueago ezic bere maestrua, eztare esclavoa ecic bere nausia.
• 25. Asqui daquiola discipuluari izatea tratatric bere maestrua bezala, eta mutilari bere nausia bezala. Familiaco aitara deitu badie Beelzebúb, zomat gueago aren etsecoac?
• 26. Baya correngatic eztaceci<ela bel>durric izan, ceren deuse¹⁶⁷ eztiozu tapatric ez paita izanen aguertric, eztare oculto zoin ez paita ssaquinen¹⁶⁸.
• 27. Erraten daucietana gabaz, erran zacie egunaren arguian; eta erraten daucietana bearriala, predica zacie etsagañetaric¹⁶⁹ asita.
• 28. E tzaciela batre beldurric izan hiltzen diener corputza eta ez troqueyener hil arimara; izan zacie beldur len egotz droquenari arimara eta corputza ifernuan.
• 29. Ez taya cala ezic bi chori saltzen drela ochavo batendaco, eta carequin guciarequin ez batere aitaric¹⁷⁰ erorien dela lurrean disponizan bague zuen Aitac?
• 30. Orañic zuen buruco bilo·biruac ere diaudezu contatric.
• 31. E tzie, bada, cer beldur izan; valio cie zuec gueago ezic anitz choric.
• 32. Azquenean, cura gucia zoinec erreconoci nazan eta confesa nazan Mesiastaco guizonen altzinean, nic baitare erreconocitré inzut, eta declaratren nuzu aren alde nore Aitaren altzinean zoin baitago Ceruetan.
• 33. Baya nornai·denec uca nazan guizonen altzinean, nic baitare ucatré inzut nore Aitaren altzinean zoin baitago Ceruetan.
• 34. E tzie cer pentsatu ni ssin nizala eraugui tzra baquea lurreala; ez nuzu ssin erauguitzra baquea, baizic guerlara;
• 35. Bada, ssin nuzu separa tzra semea aitaganic, eta alabara amaganic, eta errena bere amaguiarbaganic
• 36. Eta guizonaren etsayac izanéin tzu bere etse bereco personac.
• 37. Norc onesten baitu aita edo ama ní beño gueago, e tzu meressi izatea enea; eta norc onesten baitu semea edo alabara ní beño gueago, eztare e tzu meressi izatea enea.
• 38. Eta nor ez tena cargatzen bere curutzearequin eta seguitzen ní, e tzu digno nitaz.
• 39. Norc bere arimaren costuz conservatzen baitu bere bicia, galdre inzu cau, eta norc galezan¹⁷¹ bere bicia ene amorioagatic, itzuli enzu erdetra arendaco.
• 40. Norc errecibitzen ztien zuec, errecibitzen nizu ní; eta norc errecibitzen bainu ní, errecibitzé inzu cura zoinec egorri bainu ní.
• 41. Errecibitzen duenac bere etsean profeta bat profeta delaco atencioz, errecibitré inzu profeta premio; eta errecibitzen duenac bere etsean justo bat justo delaco atencioz, izane inzu¹⁷² errecompensa justo¹⁷³;
• 42. Eta nornai·denec eman lezan edatra chiquillintto coitaric bati baso bat ur otz, solo ceren eta baita ene discipulu, ematen dauciet nore itza ez tuela galdren bere errecompensara.

Amecagarren cap<ituloa>.

• 1. Nola Jesusec acabatu baitzuen ematetic instruicio cuec bere amabi discipuluer, separatu cinuen candic eracusteco eta predicatzeco ayen cividadetan.
• 2. Baya Juanec carcelean aitu ztuelaric Cristoren obra maravillazcoac, egorri ztizun bere discipuluetaric bida galdi zazoyen¹⁷⁶:
• 3. Zraya zu ssin bear·duen Mesiasa, edo bear·dugua esperatu berce bati?
• 4. Zointra Jesusec erspondatu ciabezun: Fan ztie eta conta dazocie Juani aitu ciena eta icusi ciena.
• 5. Ytsuec icustéin cie, mainguac ebiltzéin tzu, lepraz beztituac guelditzé intzu garbi, sorrec aitzéin zie, hilac erresucitatze intzu, anunciatzé unzu Evangelioa pobrerr.
• 6. Eta bienaventuratu cura zoinec ez paitu¹⁷⁷ artren eneganic escandalizatzeco ocasioric.
• 7. Fan zrena bezain fite cuec, asi cinuen Jesus ssardoquiz Juanez, eta erran ciacozun erriari: Cér da elquitcin tzayena¹⁷⁸ icustra desiertoan? Zomait caña aize gucietra moguitzen dena?
• 8. Erran daztacie berzañez, cér elqui cintzayen icustra? Guizon bat veztitric arropa delicatuez? Badaquicie veztitzen drenac cala, erregueen palacioetan daudela.
• 9. Azquenic, cer elqui cintzayen icustra? Zomait Profeta? Cori bai, nic aseguratcen dauciet, eta orañic anitz gueago Profeta beño.
• 10. Bada, ura zu zointaz baitago escribitric: Mirin zazu nic egortzen tala nore Aingrua zure presenciaren altzinean, zoin fanen baita zure altcinetic preparatzen dauzularic bidea.
• 11. Eguian erraten dauciet ez tela sortu emazten semeen artean iorere andiago Juan Bautista beño; guciarequin ere, chiquinen dena Ceruetaco erreinuan, zu ura beño gueago.
• 12. Eta Juan Bautistaren tembraz gueroz presenteala bitartio, Ceruetaco erreinua erdiesten zu indarraren potrez¹⁷⁹, eta eguiten dienec¹⁸⁰ cau bereri ditzu arpatzen dienac.
• 13. Ceren Profeta guciec eta legueac aliqueta Juan bitartio anunciatu cicien altcinetic ssiteco zagona.
• 14. Eta nai·baucie entendatu, ura bera zu Elias cura zoinec bear·baitzuen ssin.
• 15. Dituenac bearriac entendatzeco, enten dazala.
• 16. Baya, nori comparatren dut nic guizon arraza cau? Zu iduri mutilco eseriric daudener plazan, zoinec oyu·eguinez beren lagunetaric berce zomaiti, erraten baitabe:
• 17. Cantatu dauzquitziegu cantu alegreac, eta e tzradie dantzatu; cantu tristeac, eta e tzie near·eguin.
• 18. Cala zu, ecic ssin cinuen Juan, zoinec ezpaitu casic ssaten, eztare edaten, eta erratein cie: Diozu poseitric demonioaz.
• 19. Ssin zu guizonaren Semea, zoinec ssaten baitu eta edaten, eta erratein cie: Una nonciela goloso andi bat ssatean eta ardo edatean, adisquide dena publicanoequin eta vici gasstoco gendequin. Baya guelditzé unzu sabiduria divinara justificatric bere semeequico.
• 20. Orduan asi cinuen erreprenditzen cividadeac, zointan eguin baitzren lazqui aniz aren milagroetaric, ceren ez paitcien eguin penitencia.
• 21. Ay zutaz, Corozain! Ay zutaz, Betzaida! Ceren Tiron eta Sidonen eguin balidra zuetan obratu dren milagroac, aniz tembra duela ya eguinen cicien penitencia estaliric autsez eta beztidra latzez.
• 22. Cainbercegatic erraten dauciet Tiro eta Sidon izanen drela rigore gutiagorequin tratatric juicioco egunean ezic zuec.
• 23. Eta zú, Cafarnaun, pensatzen zua balima goratren zrela Cerualaño? Yzanen zra, bai, abatitric ifernualaño; ceren Sodoman eguin balidra zure baitan eguin dren milagroac, Sodoma acaso egonen cinuen chutric orañic egungo·egunean.
• 24. Correngatic erraten dauzut, Sodomaco paisa juicioco egunean izanen dela rigore gutiagorequin ezic zú gaztigatric.
• 25. Tembra cartaz esclamatu cizun Jesusec, erranez: Nic glorificatzen ztut¹⁸¹, Aita norea, Jaun Ceruco eta lurrecoa, ceren edoqui baitzu estaliric gauza cuec sigloco sabioer eta prudenter, eta revelatu baitauztezu chiquilliner.
• 26. Bai, Aita enea, alabatric¹⁸² zrela izan cenaz zure agradocoa guerta zadien cala.
• 27. Gauza guciac eseri tzu ene Aitac ene escuetan. Baya ihorc e tzu izauten Semea baizic Aitac, eztare ihorc e tzu izauten Aita baicic Semeac, eta carec zoini Semeac nai·izan ere baitu revela.
• 28. Ssin ztie enegana sofocatric zaudien guciac trabajuequin eta carguequin, bada, nic aliviatren ztiet.
• 29. Ar zacie ene buztarria ceauren gañan, eta icas zacie eneganic zóin docil nizan et zóin biotz humilecoa, eta erdenéun cie sosegua ceauren arimendaco.
• 30. Ceren baita suave ene buztarria, eta arin ene pizua.

Amabigarren cap<ituloa>.

• 1. Tembra contan berean, igartzen celaric Jesus larombateco egunean ereguin batzuren ondotic, bere discipuluec¹⁸³, gosez relaric, asi zintzan biltzen buruca¹⁸⁴ eta ssaten bicorrac.
• 2. Eta icusten cielaric cori¹⁸⁵ fariseoec, erran ciacocien: Eguin zte cargu nola zure discipuluec eguiten dien ez tena licito eguitea laronbatean.
• 3. Baya arec erspondatu ciabezun: E tzia leitu Davidec eguin zuena ura eta lagun·eguiten zacoyenac icusi zrenean apuratric goseaz?
• 4. Nola sartu cen Jangoicoaren etsean eta ssan ztuen proposicioco oguiac, zoin ez paitcitzayon licito ssatea ez ari eta ez arner¹⁸⁶, baizic sacerdoter bacarric?
• 5. Edo e tzia leitu Leguean nola sacerdoteac elizan trabajatzen dren larombatean, eta correquin guciarequin ez tiela becatu eguiten?
• 6. Bada, nic erraten dauciet quemen dagola bat zoin baita andiago ezic elizara.
• 7. Bada, zuec bazinaquie ongui significatzen duena: Nayago izut misericordiara ezic ez sacrificioa, beinere e tzintzayen condenatren inoceteac.
• 8. Ceren guizonaren Semea baita ssabe orañic larombatarna.
• 9. Separatu celaric candic, sartu cinuen ayen sinagogan,
• 10. Non erdeten baizen guizon bat zoinec baitzaucan eartric escu bat; eta galdin ziacocien Jesusi erdeteco motivo aren acusatzeco, cenez licito sendatzea laronbateco egunean¹⁸⁷.
• 11. Baya arc erran ciabezun: Cér guizon izanen da zuen artean duena ardi bat, eta cau erortzen bada cilo batean larombateco egunean ez paitu ssaiquien eta elquien campo?
• 12. Bada, zomat gueago ez tu valio guizon batec ezic ez ardi batec? Segun cori zu licito eguitea ongui larombateco egunean.
• 13. Orduan erran ciacozun guizonari: luza zazu escu cori.
• 14. Estiratu cizun, eta guelditu cinuen cain perfet nola bercea. Baya fariseoac elqui zrelaric ssuntatu cintzan maquinatzeco enredo aren contra eta aren galtzeco.
• 15. Baya Jesus, entendatzen zuelaric cau, erretiratu cinuen, eta anitz eric seguitu ciacozien, eta urac¹⁸⁸ guciac sendatu ztizun,
• 16. Encargatzen ztuelaric finqui e tzezayela descubri.
• 17. Conequin cumplitu cinuen Ysaiasen¹⁸⁹ profeciara zoinec erraten baitu:
• 18. Ycus zacie cor ene siervoa, zoin nic baitaucat elegitric; ene maitatua, zoinen baitan ene arimara placerez bete baita ssauqui. Eserie inzut aren gañan nore Espiritua, eta anunciatré inzu justiciara nacioner.
• 19. E tzu peleatren ihorequin, e tzu oyuric eguinen, e tzu aitren ihorc aren vozara edo oyu·eguitea placetan;
• 20. E tzu autsien caña saltatric dagona, ez tare hilbucatren mecha orañic qué egozten duena, aliqueta triunfarazhan bitartio bere causaren justiciac;
• 21. Eta aren nombrean eserie incie nacionec beren esperantzara.
• 22. Yzan citziozun¹⁹⁰ orduan berean eraugric endemoniatu bat itsu eta mutu, eta sendatu cizun, calaco modoan ezic berealadanic asi baitzen mintzatzen eta icusten.
• 23. Zoinequin erri gucia guelditu cinuen aturditric, eta erraten cizun: Daya cau acaso Daviden Semea, Mesiasa?
• 24. Baya fariseoec aitzen cielaric cau, erraten cicien: Conec e tzu egozten demonioac baizic Beelzebúben obraz, principe demonioena.
• 25. Orduan Jesusec, penetratzen ztuelaric ayen pentsamenduac, erran ciabezun: Erreino guci beressric dagona partido contrarioetan izane unzu arruinatric; eta zoinai·den cividadec edo etsec, beressric daudenetan bacocha beren alde, ez tioquezu iraun.
• 26. Eta Satanasec egoztem badu campo Satanas, zu contrario berarendaco; nola, bada, bear·du iraun bere erreinuac¹⁹¹?
• 27. Bada, nic egozten baitut¹⁹² demonioac Beelcebuben nombrean, zuen humec cér nombretan egozte intie? Cainbercegatic oyec beroc izané intzu zuen juezac.
• 28. Baya nic egozten baitut demonioac Jangoicoaren Espirituaren virtutean, seguitze unzu eguiazqui ellegatu dela zuengana Jangoicoaren erreinua edo Mesiasa.
• 29. Edo berzañez, erran daztacie: Nola da posible bat sar dadien zomait guizon valerosoren etsean eta ebats dazaizcon bere ontarzunac, ez padu lenbicicoric¹⁹³ lotzen ongui valerosoa? Orduan al·hizanen diacozu saqueatu etsea.
• 30. Ez tagona ene alde, ene contra diozu; eta enequin biltzen ez tuenac, malgastatzé inzu.
• 31. Zoinengatic declaratzen dauciet, zoinai·den becatu eta zoinai·den blasfemia parcatren zayela guizoner; baya Jangoicoaren Espirituaren contraco blasfemiara eztela izanen parcatric cain facilqui.
• 32. Guisa berean, norinai·den guizonaren Semearen contra mintza ladienari, parcatren ciozu; baya mintza ladienari Espiritu Sanduaren contra, despreciatuz bere graciara, e tziozu parcatren ez bici contan eta ez bercean.
• 33. Edo precisoqui erran zacie arbolea dela on, eta on bere frutua; edo balima daucacie arbolea gasstotaco, edoqui zazie baitare gasstotaco bere frutua, yaqueta frututic izauten baita arbolearen calidadea.
• 34. O arraza viborena! Nola da posible zuec ssardoqui zacien gauza onic, izanez, zradiena bezala, gassto¹⁹⁴? Delaric ezic viotzeco abundanciatic ssardoquitzen baitu agoac?
• 35. Guizon onac bere biotzeco fondo onetic elquitzé intzu gauza onac, eta guizon gasstoac bere fondo gasstotic elquitze intzu gauza gasstoac.
• 36. Nic erraten dauciet, orañic zoinai·den iz agüerr erran dezayenez guizonec, bear·diela eman contu juicioco egunean.
• 37. Ceren zuauren izhetaric bearco·zu izan justificatric, eta zure obretaric condenatric.
• 38. Orduan escriba eta fariseoetaric zomait mintzatu citziaizcotzun erranez: Maestrua, nai·zinuzquegu icusi eguiten zomait milagro.
• 39. Baya arec erspondatu ciabezun: Arraza gassto eta adultero conec escatzé inzu prodigio bat; baya e tziozu emanen escaz duena, baiz¹⁹⁵ Jonas Profetaren prodigioa.
• 40. Ceren cala nola Jonas egon baitzen ballenaren entrañetan irur egunez eta irur gauez¹⁹⁶, cala guizonaren Semea egonen zu irur egunez eta irur gauez lurraren entrañetan.
• 41. Niniveco naturalac ssaiquié intzu juicioco egunean guizon arraza conen contra eta condenatré incie: Ceren ayec eguin baitzien penitencia Jonasen predicacioari.
• 42. Eta guciarequin, dagona quemen zú Jonas beño gueago. Erreina egüerdiaricoa izané unzu acusazale juicioco egunean guizon arraza conen contra, eta condenatré inzu, ceren ssin baitzen lurreco bazter urrunenetaric aitzra Salomonen sabiduriara. Eta guciarequin, quemen daucacie Salomon beño gueago dena.
• 43. Espiritu ziquina elqui denean zomait guizonenganic, ebil tzéun zu vagueatuz lecu idorracgaindi bilatuz non eguin asentu, consegui zan bague¹⁹⁷.
• 44. Orduan errate inzu: Itzulien nuzu nore etseala, nondic elqui bainiz. Eta itzultzen delaric bereala, erdeté inzu desocupatric, ssautric eta alhajastatric¹⁹⁸.
• 45. Correquin faté unzu eta artzé intzu berequin berce zazpi espiritu bera beño gasstoagocoac, et sartcen drelaric vicitzé intzu can. Zoinequin ssite unzu izatra guizon caren guibleco estadoa lastimosoago ezic lembicicoa. Cala bear·ciozu guertatu guizon arraza arras gassto¹⁹⁹ coni.
• 46. Orañic ziozun ura platica egozten erriari, eta una non ciela bere ama eta aneac ziaudezun campo naiciela ari mintzatu.
• 47. Zoinengatic batec erran ciacozun: Mirin zazu zure ama eta zure aneac daudela can campo galdinez zutaz.
• 48. Baya arec, erspondatzen zecolaric erraten ceconari, erreplicatu cizun: Nor da ene ama, eta nor dra ene aneac?
• 49. Eta eracutsiz escuaz bere discipuluac, cuec, erran zizun, tzu ene ama eta ene aneac.
• 50. Ceren norcere nai den eguin lezan ene Aitaren borondatea, zoin baitago Ceruetan, cori zu ene anea, eta²⁰⁰ ene arreba, eta ene ama.

Amairurgarren cap<ituloa>.

• 1. Egun cartan, elquitzen celaric Jesus etseric, ciozun eseriric ichaso bazterrean.
• 2. Eta ssuntatu cinuen aren ingruan gende concurso cain andia, ezic izan baitzitzayon preciso sartcea barca batean eta ar asentu berean; eta erri gucia ziozun erribran.
• 3. Zoini ssardoqui niz gauzaz parabolen medioz, erranez: Elqui cinuen bein calaco²⁰¹ ereguinzale bat ereguitra;
• 4. Eta barreatzean granoac, zomait erori citzan²⁰² bideala urran; eta ssin citzan ceruco aveac eta ssan zticien.
• 5. Berce batzu erori cintzan²⁰³ arridoyetan, non baitzen lur guti, eta bereala brotatu cicien egonaz lurra arras me.
• 6. Baya elqui cenecoz iguzquia erre cintzan eta eartric guelditu, ceren casic ez paitzien erroric.
• 7. Berze grano batzu erori cintzan larren artean, eta anditu cintzan larrac eta sofocatu zticien.
• 8. Berze batzu, azquenic, erori cintzan lurr onean, eta eman cicien frutu, non egun batendaco, non iruroguei, eta non ogueitamarr.
• 9. Norc izan zan bearri entendatzeco, entenda zala²⁰⁴.
• 10. Urranduz guero bere discipuluac, galditen ciacocien: Cér causaz ssardoquitzen dabezu parabolac drela medio?
• 11. Zoinec erspondatu ciabezun: Ceren zuer eman baitzaicie privilegioa izauteco Ceruco erreinuco misterioac; baya ayer e tziayezu eman.
• 12. Yzanic eguia ezic duenari izan bear·duen gucia, bear·zayola eman orañic gueago, eta egonen dela sobratric; cala²⁰⁵ nola ez tuenari izan bear·duen gucia, guendren baitzayo orañic duena ere.
• 13. Correngatic ssardoquitzen diabezut parabolez; ceren ayec icusten dielaric e tcie miriten, e tzie consideratzen; eta aitcen dielaric e tzie nai beatu, e tcie ere entendatzen.
• 14. Zoinequin ssiten zu cumplitzra ayen baitan Ysaiasen profeciara, zoinec erraten baitu: Aitré unzie ceauren bearriez, eta etcie entendatren; eta icusric hago ere²⁰⁶ zeauren beguiez, etcie veiratren.
• 16. Dichosoac zuen beguiac ceren icusten baitie, eta dichosoac zuen bearriac ceren aitcen baitie.
• 17. Bada, eguian erraten dauciet anitz Profetac²⁰⁷ eta justoc deseatu ciela aniz icustea zuec zaudiena icusten, eta e tcicien icusi; eta aitzea zuec²⁰⁸ aitcen ciena, eta e tzicien aitu.
• 18. Ai zacie orai ereguinzalearen parabolara.
• 19. Norcere nai den aizan Jangoicoaren erreinuco edo Evangelioco itza, eta ez paitu paratzen berean atencioa, ssite unzu espiritu gasstoa eta arrancatzen diacozu ereguincena aren biotcean; cau zú bideari ssuntoco²⁰⁹ ereguina.
• 20. Ereguina arridoyeco lurrean zú cura, zoinec aitcen baitu Jangoicoaren itza, eta momento cartan errecibitzé inzu gozorequin²¹⁰.
• 21. Baya e tzu barnetic erroric, baizic iraute inzu guti; eta ssiten delaric guibletic tribulacioa eta perseguitric izatea itzaren edo Evangelioaren casoz, bereala cervitzatzen diacozu conec escandalotaco²¹¹.
• 22. Ereguina larren artean zu aitzen duena Jangoicoaren itza; baya mundu contaco cuidadoec eta ontarzunen engañuac sofocatze incie eta guelditze unzu inutil.
• 23. Berce aldeala, ereguina lurr onean zu aitcen duena Jangoicoaren itza eta pizatzen duena ongui, eta producitcen frutu, partec egun batendaco, partec iruroguei, eta partec ogueitamar.
• 24. Berce parabola bat proponitu ciabezun erranez: Ceruco erreinua zu iduri guizon bati zoinec ereguin baitzuen azi ona bere alorrean.
• 25. Baya loeguiteco tembran guizonec, ssin cinuen calaco bere etsai bat eta ereguin zizun olabeorr²¹² gariaren erdian, eta fan cinuen.
• 26. Zegolaric ya garia zorroan²¹³ eta elquitzra burua, decubritu cinuen calasse olabeorra.
• 27. Orduan familiaco aitaren mutilec acuditu cicien arengana eta erran ciacozien: Ssauna²¹⁴, e tzinuena ereguin azi ona zure alorrean? Bada, nóla du olabeorr?
• 28. Erspondatu ciabezun: Zomait ene etsayec²¹⁵ ereguibide icie cura.
• 29. Erretolicatu ciacocien mutilec: Nai zua fan guiten aren biltzra? Zointra erspondatu cizun: Ez, ceren ez taila agui ezic arrancatzean olabeorra arranca zacien arequin batean garia.
• 30. Eutzacie anditzra²¹⁶ bata eta bercea eguitala bitartio, eta eguitaren tembran nic erranen diabezut eguitarler: Bil zacie lembicicoric olabeorra, eta eguin zquitzie espalac beraz suarendaco, eta sar zazie guero garia ene algorioan.
• 31. Proponitu ciabezun berce parabola bat erranez: Ceruco²¹⁷ erreinua zú iduri mostazaren grano bati zoin artu baitzuen bere escuan guizon batec, eta ereguin baitzuen bere alorrean,
• 32. Zoin baita icusteari²¹⁸ azi gucien²¹⁹ artean sseena; baya anditzen delaric ssité unzu izatra eltzari guciac beño andiago, eta eguiten zu arbole; cala²²⁰ modoan ezic ceruco aveac ssaunsten baitra eta eguiten abiac aren adarretan.
• 33. Eta añaditu cizun berce parabola cau: Ceruetaco erreinua zu iduri orantzari, zoin artu baitzuen emazte batec eta nasi baitzuen irur negurri edo celemin irinenequin, aliqueta ore gucia guelditu cen artio mindric.
• 34. Gauza cuec gucioc erran ziazcotzun Jesusec erriari parabola medioz, zoin bague etzizun usatzen predicatzea;
• 35. Cumplitzen celaric erran zuena Profetac: Edequie inzut nore agoa ssardoquitzeco parabolez; publicatre intzut gauza misteriosoac, zoin egon baitra ocultoan munduaren creacioaz gueroz.
• 36. Orduan Jesus, despeitric auditorioa, itzuli cinuen etsera, eta errudiatzen cielaric bere discipuluec erran ciacocien: Esplica dazaicuzu parabola olabeorr ereguinarna alorrean.
• 37. Zoinec erspondatu ciabezun: Ereguiten duena aci ona zu guizonaren Semea.
• 38. Alorra zu mundua; aci ona tzu erreinuco semeac; olabeorra tzu espiritu gasstoaren semeac.
• 39. Etsai ereguin zuena zu Deabrua; eguitara zu munduaren acabacioa; eguitarleac ditzu Aingruac.
• 40. Eta cala nola biltzen baita olabeorra eta erretzen baita suan, guisa berean aguitré unzu munduaren acabacioan.
• 41. Egorrie intzu guizonaren Semeac bere Aingruac eta guendre intzie beren erreinutic escandalo emandien guciac, eta gasstotarzuna obratu dien guciac,
• 42. Eta egotcie intcie bulcaca suzco labean; can izanen zu clamorea eta ortzez quirrisca eguitea.
• 43. Tembra berean justoec brillatre incie iguzquiac bezala beren Aitaren erreinuan. Duenac bearri entendatzeco, enten dazala.
• 44. Zu baitare iduri Ceruetaco erreinua caudale alchatu bati alorrean, zoin erdeten badu guizon batec tapatzé inzu berritan eta gozoz beteric bere fortunaz faté unzu et saltze inzu duen guzia eta erosté inzu alor cura.
• 45. Ceruetaco erreinua zu guisa berean iduri mercatari bati, zoinec tratatzen baitu perla finetan;
• 46. Eta ssiten zayolaric escuetra bat valio andicoa, faté unzu eta saltzé inzu duen gucia, eta erosté inzu cura.
• 47. Baitare zu iduri Ceruetaco erreinua sare-peladora bati, zoin egotziz·gueroz ichasoan arpatzen baitu pescado género gucietaric.
• 48. Zoin egonez·gueroz beteric, elquitze incie arrantzariec, eta eseriric bassterrean faté intzu eligituz onac eta sartze intzie beren ontzietan, eta egozté intcie calidade gasstocoac.
• 49. Cala aguitré unzu munduaren acabacioan: elquie intzu Aingruac eta beressie intzie gasstoac justoen artetic;
• 50. Eta egotzié intzie suzco labean. Can izané unzu amargurarequin nearreguitea eta ortzen marrascara.
• 51. Entendatu itzea ongui gauza cuec gucioc? Bai, Ssauna, erspondatu ciacocien.
• 52. Eta arec añaditu zizun: Correngatic escriba gucia edo doctore daquiena Ceruetaco erreinuala pertenecitzen duenean, zu iduri familiaco aita bati zoin faten baita elquiz bere depositotic gauza berriac edo gauza antiguazcoac, conveni den guisan.
• 53. Bucatu ztuenecoz Jesusec parabola cuec, elqui zinuen candic;
• 54. Eta igartzen zelaric bere lecuala²²¹, eseri zinuen eracusten beren naturalen sinagoguetan; calaco maneratan ezic ez paitzien acabatzen marabillatzetic, eta erraten cicien beren artean:
• 55. Nondic ssin zayo coni calaco ssaquitea eta calaco milagroac? Venturaz ez taya necazariaren edo zurguinaren semea? Bere ama ez tea deitzen dena Maria? Ez tradea bere cosinac Santiago, José, Simon eta Judas?
• 56. Eta bere gucialenac ez tradea vici guciac gure artean? Bada, nondic²²² ssinen zaizco coni gauza cuec gucioc? Eta ciaudezun escandalizatric bezala artaz.
• 57. Jesusec guciarequin ere erran ciabezun: E tzu Profetaric onraric bague, baizic bere lecuan eta bere etse propioan.
• 58. Corren virtutean eguin zizun quemen lazqui milagro guti beren gineste gutiaren²²³ casoz.

Amalaurgarren cap<ituloa>.

• 1. Tembra cartan Herodesec, tetrarca edo gobernadore zena, aitu cizun famac publicatzen zuena Jesusez, eta erran ciabezun bereganic dependitzen ciener.
• 2. Cau zu Juan Bautistara, zoin erresucitatu baita hilen artetic; eta correngatic brillatzé inzu cainberze aren baitan virtute milagro eguitecoarnac.
• 3. Zu ssaquiteco Herodesec arrepatu zuela Juan eta lotric cadenez sartu zuela carcelean Herodiasen casoz, zoin baitzen emazte aren anearna.
• 4. Ceren Juanec erraten ciacozun: E tzaizu licito aren edoquitzea emaztetaco.
• 5. Herodesec ongui nai·cizun ura hilarazi, baya e tzinuen atrevitzen erriaren beldurrez; ceren guciec baitzaucayen Juan profeta batendaco.
• 6. Arte contan Herodesen²²⁵ urte cumplitcearen festejuan, elqui zinuen dantzara Herodiasen²²⁶ alabara concursoaren erdian;
• 7. Eta gustatu citziozun cainberze Herodesi, ezic ofrecitu baitzecon juramenturequin ematea cernai·den gauza galdin zazon.
• 8. Correquin ura altzinetic alvertitric bere amaz, erauzu²²⁷ quemen, erran zizun, sopera batean edo platerean Juan Bautistaren burua.
• 9. Tristatu cinuen erreguea. Correquin ere²²⁸ juramentuaren atencioz eta comidatuenenaz manatu cizun emanzaquiola.
• 10. Eta cala egorri ztizun degollatzra Juanendaco²²⁹ carcelean.
• 11. Deseguido izan cinuen eraugric bere burua sopera batean eta emanic doncellari, zoinec presentatu baitzecon bere amari.
• 12. Acuditu cicien guero bere discipuluec biltzra corputza, eta orci cicien, eta fan cintzan ematra noticiara Jesusi.
• 13. Jesus²³⁰, bada, aitu zuelaric Herodesec erraten zuen cura artaz, erretiratu cinuen candic ichasoz lecu ior e tzegon bateala, erritic campo. Eta entendatzen cielaric cori gendec, elqui zintzan beren cividadetaric, seguitze cielaric oñez lurragaindi.
• 14. Eta Jesus elquitzean barcotic, icusten zuelaric cain gendaquia andia, lastimatu cinuen eta sendatu ztizun beren eriac.
• 15. Artsaldearen erortcean bere discipuluac ellegatu zintzan arengana erranez: Lecua zu abandonatua eta ordua diozu ya igariric; despei zquitzu gende coyec fainten errietra erostra ssatéco.
• 16. Baya Jesusec erran ciabezun: E tzie necesidaderic fateco; eman dacecie zuec ssatra.
• 17. Cértra²³¹ erspondatu cicien: E tzugu quemen baizic borz ogui eta bi arrai.
• 18. Erran ciabezun arec: Eraugui daztacie cona.
• 19. Eta manatu zuelaric eserztela guciac belarraren gañan, artu ztizun borz oguiac eta bi arrayac, eta goratzen ztuelaric beguiac ceruala, benedicatu ztizun eta partitu; eta eman ciauztezun oguiac discipuluer eta discipuluec gendeari.
• 20. Eta guciec ssan cicien eta sasiatu cintzan²³², eta sobratu cenaz bildu zticien amabi sasqui beteric pusquez.
• 21. Número ssan cienena izan cinuen borz·mila guizonena, contatu bague emazteac eta aurrac.
• 22. Conen ondorean bereala obligatu ztizun Jesusec bere discipuluac embarcatzra eta fatra espera zazoyen badinaren berce aldean, despeitzen ztuen tembran erriac²³³.
• 23. Eta despeitric cuec, igan cinuen bacarric oracio eguitra oyan batean; eta sartric gauha egon cinuen can bacarric.
• 24. Arte contan barcara ziozun ichasoaren erdian, azotatric furiarequin ur tzaplatzen zrenez, izanaz aizea contrario.
• 25. Celaric ya gauharen laurgarren partea edo casic eguarguia, ssin cinuen Jesus ayen aldeala ichaso gañan.
• 26. Eta icusten cielaric discipuluec zablela²³⁴ ichaso gañan, lotsatu cintzan eta erran cicien: Zu espantajo bat; eta beldurrez beteric asi cintzan oyuz. Ystantean Jesus mintzatu citziayezun erranez: Anima ztie; ni nuzu²³⁵; e tzaciela beldurric izan.
• 28. Eta Pedroc erspondatu cizun: Jauna, zu bazra, mana nazazu fan naila zure aldeala uren gañan.
• 29. Eta arec erran ciacozun: Ssinzte. Eta Pedro saunsten celaric barcatic, fanten cinuen ebliz ur gañan ellegatceco Jesusengana.
• 30. Baya icusten zuelaric aizearen indarra, beldurtu cinuen anitz; eta asten celaric bereala unditzen, eman ztizun vozac erranez: Jauna, salva nazazu.
• 31. Orduan berea<n>²³⁶ Jesusec, luzatzen zuelaric escua, artu cizun besotic eta erran ciacozun: Guizon fede guticoa, ceréngatic dudatu zu?
• 32. Eta igan zrenecoz barcala, sosegatu cinuen aizea.
• 33. Eta barnean zaudenac urrandu cintzan arengana eta adoratu cicien erranez: Eguiazqui zra zu Jangoicoaren Semea.
• 34. Ygariric alde batetic berzeala badinara, ellegatu cintzan Genesareteco lurreala.
• 35. Eta izaundu cielaric can bici zrenec, bereala egorri cicien avisu territorio curagaindi, eta eraugui ciazcotzien eri guciac. Eta galtiten ciacocien²³⁷ favoretaco onquitzea bacarric aren beztidaren²³⁸ errebetea.
• 36. Eta onquitu zacoyen guciac sendatu cintzan.

Amaborzgarren cap<ituloa>.

• 1. Sazon contan calaco escriba eta fariseo batzuc, zoin ellegatu baitzren Jerusaleneric, erran ciacocien:
• 2. Cér motigorengatic zure discipuluec austen die antigüenganic recibitu den noticiara edo costumbrea, ez garbituz escuac ssaten dienean?
• 3. Eta arc erspondatu ciabezun: Eta ceréngatic zuec ceaurec austéun cie Jangoicoaren mandamentua seguitzeagatic ceauren costumbrea?
• 4. Bada, Jangoicoac erranic diaucazu: Honra zazu aita·eta·ama; eta baitare: Norc maldeci zan aita edo ama, izan daila condenatric hiltzeala.
• 5. Baya zuec erraté uncie: Nornai denec erran lazon aitari edo amari, ofrenda nic nore partetic ofreci noquena izané unzu zure onetan,
• 6. Ya e tzu obligacioric honratzeco edo asistitzeco bere aitari edo bere amari. Zointaz egotzi cie lurragaindi Jangoicoaren mandamentua ceauren costumbreagatic.
• 7. Hipócritac! Arraciorequin anunciatu cizun altzinetic zuetaz Ysaiasec, erranez:
• 8. Erri conec honoratzen izu²⁴⁰ ezpañez; baya bere biotza urrun diozu eneganic.
• 9. Vanoqui honoratzen icie eracustsiz dotrina eta mandamentu guizonenac.
• 10. Eta deitu zuelaric beregana erria, erran ciabezun: Aina zacie eta atendi zacie ongui contra:
• 11. Ez agotic sartzen dena zu ciquintzen duena guizona²⁴¹; baizic elquitzen dena agotic, cori zu ciquintzen duena.
• 12. Orduan arrimatuz gueago bere discipuluac erran ciacocien: Ez taquizua fariseoac escandalizatu drela aitzetic acabatu dien contaz?²⁴²
• 13. Eta Jesusec erspondatu ciabezun: Ene Aita Cerucoac plantatu ez tuen planta gucia, arrancatric izanen zu erroetaric.
• 14. Euzqui tzie, urac²⁴³ tzu itsu batzu guiatzen tienac berce itsu batzu; eta itsu bat sartzen bada guiatzra berce itsu batendaco, biac erortze inzu ciloan.
• 15. Quemen Pedroc artuz itza erran ciacozun: Esplica dazaicuzu parabola cori.
• 16. Zointra Jesusec erspondatu cizun: Nola? Baitare zuec zaudea orañic cain conocimentu gutirequin?
• 17. Bada, e tzia izauten sartzen den gucia aguan igartzen dela candic tripala, eta egozten dela lecu ocultoetan?
• 18. Baya elquitzen dena agotic, biotzetic elquitzen zu; eta cori zu ciquintzen duen guizona.
• 19. Ceren biotzetic zu nondic elquitzen baitra pentsamendu gasstoac, guizon hiltzeac, adulterioc, lujuriac, ebasteac, falso testimonioac, blasfemiac.
• 20. Gauza cuec bai ziquintzen baitie guizona; baya ssateac icuzi bague escuac, correc e tzu ziquintzen.
• 21. Elcric quemendic Jesus, retiratu cinuen Tiro eta Sidon alderdiala.
• 22. Noiz una non ciela ezic cananea emazte bat, ssinic lecu cartaric, asi cinuen ematen vozac erranez: Jauna, Seme Davidena, edoqui zazu compasio nitaz; ene alabara zu cruelqui demonioaz atormentatric.
• 23. Jesusec e tziacozun erspondatu itzic; eta bere discipuluac arrimatzen zrelaric, otoi·heguiten cicien arengatic, erranez: Concedi dazozu escatzen duena fan dadiengatic, ceren ssiten zu oyu·eguinez gure atzean.
• 24. Zointra Jesusec erspondatzen zuelaric erran cizun: Ni ez nuzu egorriric baizic Ysraeleco etseco ardi galduetra.
• 25. Correquin guciarequin ura ellegatu cinuen eta adoratu cizun erranez: Jauna, socorra nazazu.
• 26. Zoinec eman ciacozun errespuestatan: E tzu justo artcea umen oguia eta egoztea chacurrerr.
• 27. Baitare arec erran cizun: Eguia uzu, Jauna; baya chacur cuec ssatéin tcie gutienaz ottapurr beren nausien maihetic erortzen drenac.
• 28. Orduan Jesusec erspondatuz erraten diacozu: O emaztea, andi zu zure fedea; eguin daila zuc deseatzen zun guisan. Eta ordu berean aren alabara guelditu cinuen sendatric.
• 29. Candic igari cinuen Jesus Galileaco Ychasoaren erribrala; eta igaten celaric oyan bateala, eseri cinuen berean.
• 30. Eta ellegatu cintzan arengana aniz gende, erauguitzen ztielaric berequin sorrac, itsuac, mainguac, magullatuac eta berce aniz padecitzen cienic, eta eseri zticien aren oñetra, eta sendatu ztizun.
• 31. Calaco modoan ezic gendeac baitzauden aturditric icusiz mintzatzen zrela mutuac, ebiltzen zrela mainguac eta icusten ciela itsuec; eta ensalzatzen cicien Ysraeleco Jangoicoa.
• 32. Eta Jesusec, deitric bere discipuluac, erran cizun: Compasio ematen diadacie erri cuec, ceren irur egun eguiten baitu ya seguitcen diela continoqui ene compañan, eta e tzie ssatecoric; eta e tzut nai despeitu baruric, ez taila izan ezic desmayaiten bidean.
• 33. Baya bere discipuluec erspondatu ciacocien: Nola al·hizanen dugu erden lecu desierto contan oguiric asqui sasiatzeco cainberce gende?
• 34. Jesusec erran ciabezun: Zomat ogui tzie? Erspondatu cicien: Zazpi, zomait chertorequin.
• 35. Orduan manatu cizun gendeari eser zaila lurrean.
• 36. Eta arc, artzen ztuelaric zazpi oguiac eta arrayac, emanic graciac, edo eguinic oracio, ebaqui ztizun eta eman ciauztezun bere discipuluer, eta discipuluec errepartitu ciazcotzien²⁴⁴ erriari.
• 37. Eta ssan cicien guciec, eta guelditu cintzan sasiatric; eta pusca sobratu zrenez bete zticien zazpi esporta.
• 38. Ssan cienac cintzan laur·mila guizon, contatu bague aurrac eta emazteac.
• 39. Correquin, despeitzen celaric ayenganic, sartu cinuen barcan eta igari cinuen Magedaneco territorioala.

Amaseigarren cap<ituloa>.

• 1. Cona ssin cintzan encontratzra arequin fariseoac eta saduceoac; eta, aren tentatzeco, galdin ciacocien manifesta zacela Ceruco zomait prodigio.
• 2. Baya arec erspondatu ciabezun: Faten denean ellegatuz gauha erraten cie zomait aldiz: Eguine inzu tembra on, ceren baitago cerua gorri colorean.
• 3. Eta goicetic: Tempestade izané unzu egun, ceren cerua baitago tapatric eta echecric.
• 4. Bada, badaquicie adivinatzen ceruaren semblantetic, eta ez trozquetcia izaun tembra cuetaco señale claroac Mesiasen ssitearnac? Arraza conec edo generacio gassto eta adultero conec galdite inzu prodigio bat; baya e tziozu emanen galditen duen cori, baicic Profeta Jonasen prodigioa. Eta euzten ztuelaric fan cinuen.
• 5. Bere discipuluac, ssin zrelaric badinaren berce aldetic, atze citziayezun artzea ogui.
• 6. Eta Jesusec erran ciabezun: Egon ztie cuidadorequin eta guarda ztie fariseoen eta saduceoen oranzhetic.
• 7. Baya urac pentsativo erraten cicien beren baitaco: Cau erraté inzu ceren ez tugun eraugui ogui²⁴⁵.
• 8. Zoin izauten zuelaric Jesusec erran cizun: Fede gutico guizonac, cér zabiltzaye discurrituz ceauren barnetan, e tzielacoz oguiric?
• 9. Orañic zaudia conocimenturic bágue eta e tzradia oritzen borz ogui errepartituez borz·mila guizonen artean, eta zomat sasqui pusca guelditu citzaicien?
• 10. Eztare zazpi oguiez laur·mila guizonendaco, eta zomat esporta bildu cintzayen sobratucenetic?
• 11. Nola e tzie izauten ez taucietala oguiarengatic erran, guarda ztie fariseoetaric eta saduceoetaric?
• 12. Orduan comprenditu cicien e tzuela nai·izan erran guardaztela oranz oguian esertzen denetic, baicic fariseoen eta saduceoen dotrinatic.
• 13. Ssiten celaric guero Jesus Cesarea·de·Filiporen terminoala, galdin ciabezun bere discipuluer: Nor erraten die guizonec dela guizonaren Semea?
• 14. Erspondatu cicien ayec: Batzuc erraté incie Juan Bautistara, berce batzuc Elias, berce batzuc, azquenic, Jeremias edo zomait Profetetaric.
• 15. Erraten diabezu Jesusec: Eta zuec nor erraté uncie nizala ni?
• 16. Artuz itza Simon Pedroc erran cizun: Zú zra Cristoa edo Mesias, Jangoico viciaren Semea.
• 17. Eta Jesusec erspondatuz erran ciacozun: Bienaventuratua zra, Simon seme Juanena, ceren ez paitauzu rebelatu cori araguiac eta odolac edo guizon zomaitec, baicic ene Aita Ceruetan dagonac.
• 18. Eta nic erraten dauzut zú zrela Pedro eta arri conen gañan fundatrentala nore Elizara; eta ifernuco atariec edo poderac eztiela prevalecitren conen contra.
• 19. Eta zuri emanen dauzquitzut Ceruetaco erreinuco guiltzac; eta zuc lotzen zun gucia lurraren gañan, izané unzu baitare lotric Ceruetan; eta zuc soltatzen zun gucia lurraren gañan, izané unzu baitare soltric²⁴⁶ Ceruetan.
• 20. Orduan manatu ztizun²⁴⁷ bere discipuluac e tzezayela erran ihori ura cela Jesus, Cristoa edo Mesias.
• 21. Eta yadanic asi cinuen manifestatzen bere discipuluer conveni zela fan zadien ura Jerusalenera, eta can padeci zezan anitz Ancianoen partetic, eta escribenetic, eta sacerdoteen principeenetic, eta izan zadien hilic eta erresucita zadien irurgarren egunean.
• 22. Artzen zuelaric separatuqui Pedroc, tratatzen cizun intentuz haldarazitzea harendaco, erranez: Ah, Jauna, iholaco modoan; ez, e tzu cala bear izan correc zure baitan.
• 23. Baya Jesus itzuliric arengana, erran ciacozun: Quen zaquizta altzinetic, Satanas, escandalizatzen bainuzu; ceren ez paitzu conocimentu eztare gustoric Jangoicoaren gauza drenez, baizic guizonenez.
• 24. Orduan erran ciabezun Jesusec bere discipuluer: Norbaitec nai·badu ssin ene atzean, e tzala condescendi bere deseyu eta apetitoequin, carga daila bere curutzearequin eta segui nazala.
• 25. Bada, norc nailuquen²⁴⁸ salvatu bere bicia obratuz ene contra, galdré inzu; baya norc gal hezan bere bicia enequico amorioz, erdené inzu.
• 26. Ceren, cér valiatzen zayo guizonari irabaztea mundu gucia, galtzen badu bere arimara? Edo cer cambioz al·hizanen du guizonac errescata bere arimara bein galduz·gueroz?
• 27. Eguiazu, bada, guizonaren Semeac bear·duela ssin errebeztitric bere Aitaren gloriaz, acompañatric bere²⁴⁹ Aingruez, juzgatzra guizonac; eta orduan emané inzu pagua bacochari segun bere obrac.
• 28. Eguian erraten dauciet badrela quemen zomait hilen eztrenic icus zayena beño len guizonaren Semea aparecitu dela bere erreinuco arguitarzunean.

Amazazpigarren cap<ituloa>.

• 1. Sei egunen buruan artu ztizun Jesusec berequin Pedro, Santiago eta bere anea Juan; eta igaten zelaric ayequin bacarrequin²⁵⁰ oyan gora bateala,
• 2. Figurazmutatu cinuen ayen presencian; calaco modoan ezic aren aurpeguia eseri baitzen argui iguzquia bezala, eta aren beztidrac ssuri elurra bezala.
• 3. Eta tembra berean aparecitu citziaiztezun²⁵¹ Moises eta Elias comesacio eguinez arequin padecitu bear·zuenaz Jerusalenen.
• 4. Orduan Pedroc artuz itza, erran ciacozun Jesusi: Jauna, on zu egon guiten quemen; iduritzen bazaizu, forma zquigun quemen irur tienda: bat zuretaco, berce bat Moisesendaco eta bercea Eliasendaco.
• 5. Orañic ciozun Pedro ssardoquitzen noiz, odoi argui bat ssin baitzen ayen estaltzra, eta istante berean resonatu cizun odoi beretic voza bat erraten zuena: Cau zu ene Seme maitea, zointan baititut nore gusto eta satisfacio²⁵² guciac. Orri bear·cie obeditu.
• 6. Voza coni discipuluac erori cintzan beren aurpeguien gañan lurrean, eta guelditu cintzan lotseria andi batez beztitric.
• 7. Eta Jesus ellegatu cinuen ayengana, onquitu ztizun eta erran ciabezun: Ssaiqui ztie eta e tzaciela beldurric izan;
• 8. Eta goratzen ztielaric beguiac, e tzicien icusi iór·ere baizic Jesus bacarric.
• 9. Eta ssaunstean oyanetic eseri ziabezun Jesusec preceptoa, erranez: E tzaciela erran ióri icusi ciena, aliqueta guizonaren Semea erresucita dadien bitartio hilen artetic.
• 10. Zoinen gañan galdin ciacocien discipuluec: Bada, nóla erraten die escribec bear·duela ssin lembicicoric Eliasec?
• 11. Contra, Jesusec erspondatu ciabezun: Eguiazqui, Eliashec bear·zu ssin len ezic ene bigarren ssitea, eta orduan itzulié intzu beren lecuetra gauza guciac.
• 12. Baya nic declaratzen dauciet Elias ya ssin cela, eta e tzicien izaundu, baicic ere eguin cicien arequin nai·hizan cien gucia; cala baitare ayec padeciharaci éincie guizonaren Semeari.
• 13. Orduan entendatu cicien discipuluec ssardoqui zabela Juan Bautistaz.
• 14. Ellegatric lecuala non esperatzen baitzacoyen gendec, ssin cinuen guizon bat, eta eseriric belaurico aren altzinean, erran ciacozun: Jauna, hizan zazu compasio ene semeaz, ceren baita lunatico eta padecitzen baitu aniz; bada, lazqui naro erortzeun zu suan, eta ardura baitare urean²⁵³.
• 15. Eta presentatu diabezut bera zure discipuluer eta e tzie al·hizan sendatu.
• 16. Jesusec errespuestatan erran cizun: O arraza guinetsgaitza eta pervérsara! Noiz artio bear·dut bici·hizan zuequin! Noiz artio bear hote ztiet sufritu! Eraugui daztacie cona.
• 17. Eta Jesusec amanazatu ciacozun Demonioari eta elqui zinuen mutilcoaganic, zoin guelditu baitzen sendatric momento cartaric altzina.
• 18. Orduan discipuluec ssardoqui zizien separatuqui Jesusequin eta erran ciacocien: Cér causarengatic ez tugu guc al·hizan egotzi hura?
• 19. Erspondatu ciabezun Jesusec: Ceren baitcie fede guti. Bada, eguiazqui aseguratzen daciet ezic bacinie fede cáin andia nola granossco bat mostazarnic²⁵⁴, bacinoqueyela erran oyan corri: Aldazte quemendic²⁵⁵ cara, eta aldatré unzu; eta deuse²⁵⁶ e tzaicie izanen imposible.
• 20. Eta bercealde ezic demonio casta cau e tzu egozten baizic oracioaren eta baruraren medioz.
• 21. Zauden tembran urac Galilean, erran ciabezun berritan Jesusec: Guizonaren Semeac bear·zu izan entregatric guizonen escuetan,
• 22. Eta hilé incie eta erresucitatre unzu irurgarren egunean. Zoinequin discipuluac afligitu cintzan arras anitz.
• 23. Ellegatuz gueroz Cafarnaunhera, urrandu cintzan Pedrogana bi dracmen contribucioaren cobrazaleac, eta erran ciacocien: Cér, eztua pagatzen zuen Maestruac bi dracmac?
• 24. Bai porcierto, erspondatu cizun. Eta sartu celaric etsen, altzinatu citziozun Jesus erranez: Cér iduritzen zaizu, Simon? Lurreco erreguec norenganic cobratzen die contribucioa edo sensha? Beren seme propioetaric, edo estrañoetaric?
• 25. Estrañoenganic²⁵⁷, erran cizun arec. Erreplicatu cizun Jesusec: Segun cori, semeac diaudezu libre.
• 26. Correquin guciarequin, ez titen escandaliza, fan zte ichasoala eta egotzazu anzueloa, eta arpa zazu lembicico arrai elqui dadiena, eta edequitzen dacozularic agoa erdenen dacozu cilar pieza bat bi dracmacoa; ar zazu eta eman dacezu entaco²⁵⁸ eta zuauren.

Emezortzigarren cap<ituloa>.

• 1. Ocasio contan berean urrandu cintzan discipuluac Jesusengana, eta eguin ciacocien pregunta cau: Nor izanen da andiena Ceruetaco erreinuan?
• 2. Eta Jesusec, deitzen zuelaric beregana muttilco bat, colocatu cizun ayen erdian,
• 3. Eta erran cizun: Eguian erraten dauciet, ez pazradie itzultzen eta eguiten iduri muttilcoer sencillotarzunean eta inocencian, e tzradiela sartren Ceruetaco erreinuan.
• 4. Nornai den, bada, humilladadien muttilco cau bezala, cori izané unzu andiena Ceruetaco erreinuan.
• 5. Eta errecibi loquenac muttilco bat erranez acabatu dudan guisan²⁵⁹, ene nombrean, ní errecibitzen izu.
• 6. Baya escandaliza loquenac chiquillintto ene baitan ginesten dien cuetaric bat, obe·izan liaquiozu²⁶⁰ eser lazoyen tilintan lepotic assto batec moguitzen duen errota arri coitaric bat, eta cala fan ladien unditzra ichasoaren barnenean.
• 7. Ay munduaz escandaloac dren casoz! Ceren izanic ere evita ez taiquena, atenditric guizonen maliciara, izáinten escandaloac; guciarequin ere, ay guizon cartaz zoinec ematen baitu escandaloa!
• 8. Bada, zure escua edo zure oña bazaizu ocasio escandalotaco edo becatuarendaco, motz quitzu eta egotz quitzu urrun zuaurenganic²⁶¹; bada, obeago·izanen zaizu sartzea bicice eternoan escumotz edo maingu, ezic bi escurequin edo bi oñequin izan egotzric²⁶² su eternoala.
• 9. Eta zure beguia bada zuretaco ocasio escandaloarna, elqui zazu eta egotz azu urrun zuaurenganic; obeago·zaizu sartcea vicitze eternoan begui bacarr batequin, ezic edoqui bi begui eta izan arrojatric ifernuco suala.
• 10. Veira zacie ez·despreciatzean ihór chiquillin cuetaric; ceren eguiten dauciet presente beren Aingru guardiazcoac Ceruetan daudela beti icusten ene Aita Cerucoaren beitartea.
• 11. Eta bercealde, guizonaren Semea ssin zu salvatzra galdu cenarendaco²⁶³.
• 12. Guizon batec balimaitu egun ardi, eta caitaric bat desmanda baledi, cér iduritzen zaicie eguinen duela orduan? Ez tua eutzien lauretanhoguei·eta·emeretziac oyenetan²⁶⁴, eta fanen desmandatu zayonaren²⁶⁵ bila?
• 13. Eta fortunazqui erdeten badu, eguian erraten dauciet carec berac emanen dacola gusto andiagocoa ezic lauretanoguei·eta·emeretzi galdu e tzaitzconec.
• 14. Cala, e tzu zuen Aita Ceruetan dagonaren vorondatea, pereci dadien bat·bacarric chiquillintto cuetaric.
• 15. Bada, zure aneac eguin baleza becatu zure contra, edo eror baledi zomait culpatan, fan zte eta corregi zazu egonez zuauren eta aren artean bacarric. Aitzen baztu, irabazi bideuzu zure anea.
• 16. Ez paleza eguin casoric zutaz, orañic baliazte persona batez edo bidaz, izan dadien confirmatric gucia bida edo irur testigoren autoridadeaz.
• 17. Eta ez pacintza aí, erraten dacozu gucia Elizari. Baya orañic Eliza berari ez paleza aí, edoqui zazu gentiltaco edo publicanotaco.
• 18. Empeñatzen dauciez²⁶⁶ nore itza, ezic zuec lotzen cien gucia lurraren gañan izanen dela cori berori lotric Ceruan; eta soltatzen cien gucia lurraren gañan, izanen dela cori berori soltatric Ceruan.
• 19. Erraten dauciez gueago, ezic bida zuetaric uni balite beren artean lurraren gañan galditeco cerbait, izan daila cér nai den izan ladien, izanen ziayezu conceditric ene Aita Ceruetan dagonarenganic.
• 20. Ceren, non erdeten baitra bida edo irur ssuntoan ene nombrean, can erdeten nuzu ní ayen erdian.
• 21. Sazon contan, urrantzen zitzayolaric Pedro, erran ciacozun: Jauna, zomat aldiz bear·dacot parcatu nore aneari becatu²⁶⁷ eguiten duen gucia ene contra? Zazpi aldiz artio?
• 22. Erspondatu ciacozun Jesusec: Ez tauzut erraten nic zazpi aldiz artio, baizic aliqueta iruretan·oguei·eta·amazazpi bitartio edo zomat·nai·den aldiz ofendizitzan.
• 23. Conengatic Ceruco erreinua ssiten zu izatra iduri erregue bere mutilen contuac artu nai·hizan ztuen bati.
• 24. Eta asi zelaric artzen hayendaco, izan citziozun presentatric bat zoinec zorbaitzezcon amar·mila talentu.
• 25. Eta nola conec ez paitzuen certaz paga, manatu cizun bere nausiac izan ztela saldric ura eta bere emaztea eta bere umeac bere hacienda guciarequin, eta paga zaila cala zorra.
• 26. Orduan mutila, egozten celaric aren oñetra, otoi·heguiten ciacozun erranez: Edoqui zazu paciencia mittica·bat eta nic pagatren dauzut gucia.
• 27. Moguitric nausia compasioala mutil cartaz, eman zizun libretaco, eta orañic parcatu ciacozun zorra.
• 28. Eta elqui zenecoz mutil cau bere presenciatic, encontratu cizun bere lagunetaric bat zoinec baitzaizcon zorr egun denario, eta arrepatzen zuelaric lepotic itotzen zizun erraten zecolaric: Paga zazu zor dadazuna.
• 29. Lagunac, egozten zelaric aren oñetra²⁶⁸, otoi·eguiten ciacozun erranez: Edoqui zazu pacencia cerbait enequin, bada pagatren dauzut gucia.
• 30. Arec carequin here etzizun nai·hizan eman bearriric²⁶⁹, baizic ere fan cinuen eta sarrharaci cizun carcelean paga zazon bitartio zorr zacona.
• 31. Ycustean berce mutil bere lagunec igartzen cena, arras tristatu cintzan eta fan cintzan contatzra bere nausiari aguitu cen gucia.
• 32. Orduan deitu cizun bere nausiac eta erran ciacozun: O mutil gasstoa, nic parcatu nauzun²⁷⁰ zorr gucia ceren cala suplicatu baitzinadan.
• 33. E tzena, bada, justo, zuc baitare izan cinezan compasio zuauren lagunaz, nic izan nuena bezala zutaz?
• 34. Eta enojatric nausia entregatu cizun berdugoen escuetan, izateco atormentatric aliqueta paga cezan bitartio zorr gucia completoqui.
• 35. Cala, modo contan portatré unzu zuequin ene Aita Cerucoa, bacochac ez padu parcatzen biotzez bere aneari.

Emeretzigarren cap<ituloa>.

• 1. Acabatu ztuelaric Jesusec discurso²⁷² cuec, elqui zinuen Galilearic eta ssin cinuen Judeaco terminoetra, Jordanen berce aldeala,
• 2. Nora seguitu baitzecon gende multitude andiac, eta sendatu ztizun beren eriac.
• 3. Eta ellegatu tzintzan arengana fariseoac aren tentatzra, eta erran ciacozien: Zayoa lícito guizon bati separatzea bereganic bere emaztea zoinai·den motigorengatic?
• 4. Jesusec errespuestatan erran ciabezun: E tzia leitu ezic principioan criatu zuen carec género humanoa, criatu zuela guizon bat·bacarric eta emazte bat bacarra, eta erran cela:
• 5. Cainbercerengatic eutzié inzu guizonac bere aita eta bere ama, eta ssuntatré unzu bere emaztearequin, eta izané intzu bida aragui bacarr batean?
• 6. Cala, bada, ya e tzu bida, baizic aragui bat bacarra. Jangoicoac bada ssuntatu duena, e tzala desuni guizonac.
• 7. Baya ceréngatic, erretolicatu cicien ayec, manatu zuen Moisesec ematea escritura separacioarna eta despeitzeaháren?
• 8. Erran ciabezun Jesusec: Zuen biotzaren gogortarzunaren causaz permititu zaucien Moisesec separatzea zuen emazteac; baya principiotic e tzinuen cala izan.
• 9. Cala, bada, declaratzen dauciet ezic nor cere naiden despei lezan bere emaztea, non ez caso adulterioarnean, eta orañic caso contan casa ladien berce batequin, calaco conec cometitzé inzu adulterio; eta nor·ere casa ladien matrimoniotic separatuarequin, baitare cometitzé inzu adulterioa.
• 10. Erraten diacocie bere discipuluec: Calacoa bada guizonaren condicioa bere emaztearequico, e tzu acuento²⁷³ casatzea.
• 11. Jesusec erspondatu ciabezun: E tzu guciac capaz erresolucione conendaco, baizic curac zoini eman hizan baitzaye goitiric.
• 12. Ceren baitzu osatuac zoin sortu baitzren cala beren amen sabeletaric; eta baitzu osatuac zoin izan baitzren osatric guizonez; eta osatuac baitzu zoin osatu baitzren modo batean berac Ceruetaco erreinuaren amorioz voto castidadearnarequin. Yzan daiquen cura capaz conendaco, izan daila.
• 13. Sazon contan presentatu ciazcotzien muttilco batzu eser citzan ayen gañan escuac eta otoi·heguin zezan. Baya discipuluec ginetsiz molestatzen ciela, erreprenditzenz ticien.
• 14. Jesusec, berce guisatra, erran ciabezun: Euzqui tzie baquean muttilcoac, eta ez quitziela estorba ssiteco enegana, ceren oyec bezala drenendaco zu Ceruetaco erreinua.
• 15. Eta eseri zauztelaric gañan escuac, edo eman zabelaric bendicioa, fan cinuen candic.
• 16. Urrandu zitziozun orduan guizon gazte bat zoinec erran baitzecon: Maestru ona, cer obra on bear·dut eguin conseguitzeco vicitze eternoa?
• 17. Zoinec erspondatu ciacozun: Ceréngatic deitzen uzu ona? Jangoicoa bacarric zu ondena. Berce guisatan²⁷⁴, nai·bauzu sartu vicitze eternoan, veira zquitzu ongui mandamentuac.
• 18. Erran ciacozun arec: Cér mandamentu? Erspondatu cizun²⁷⁵ Jesusec: E tzu hilhen; e tzu cometitren adulterioric; e tzu ebatsien; e tzu goratren faltsu testimonioric;
• 19. Honra zazu zuauren aita eta zuauren ama; eta onets zazu zure progimoa zuaur²⁷⁶ berori bezala.
• 20. Erraten diacozu gazteac: Coyec gucioc goardatu itzut nore gaztetarzunetic unat. Cér gueago falta zaida?
• 21. Erspondatu ciacozun Jesusec: Nai báuzu izan perfet, fan zte eta sal zazu zún gucia, eta eman dazezu pobrer eta izané unzu ontarzun andi bat Ceruan; ssin zte guero eta segui nazazu.
• 22. Aitu ztuelaric gazteac itz cuec, erretiratu cinuen trisstezaz beztitric, eta cinuen ceren baiztuen ontarzun andiac.
• 23. Jesusec erran ciabezun orduan bere discipuluer: Eguian erraten dauciet dificultaderequin abrats bat sartren dela Ceruetaco erreinuan.
• 24. Eta orañic erraten dauciet gueago, facilago dela igartzea camello bat orratz baten beguitic ezic sar dadien abrats bat Ceruetaco erreinuan.
• 25. Aitric proposicio cuec, discipuluac ciaudezun aturditric erranez beren artean: Segun cau, nor al·hizanen da salva?
• 26. Baya Jesusec miriten zabelaric benignidaderequin, erran ciabezun: Guizonendaco zu cau imposiblezco gauzara; baya Jangoicoarendaco gauza guciac tzú posible.
• 27. Artzen zuelaric orduan Pedroc itza, erran ciacozun: Ongui icustéin zu gúc eutzi tugula gauza guciac eta seguitu ztugula; zoin izanen da, bada, gure errecompensara?
• 28. Baya Jesusec erspondatu ciacozon: Eguian erraten dauciet, zuec zoinec seguitu bainucie, erresurreccio generalaren egunean, noiz guizonaren Semea eserien baita bere Magestadearen solioan, zuec baitare eserien zradiela amabi catedraren gañan eta juzgatréin tziela Ysraeleco amabi tribuac.
• 29. Eta nornai·denec eutzi bailuquen etse, edo anae, edo arreba, edo aita, edo esposa, edo seme edo eredaderic ene nombrearen casoz, errecibitré inzu egun aldiz gueago ontarzun fuerteagocoetan; eta guero gozatré inzu bicitze eternoa.
• 30. Eta aniz zoin baitzren lembicicoac mundu contan, itzané intzu azquenac; eta anitz zoin baitzren azquenac, izané intzu lembicicoac.

Ogueigarren cap<ituloa>.

• 1. Ceren Ceruetaco erreinua iduritzéun zu familiaco aita bati, zoin arguiastean elqui baitzen ajustatzra peonac bere ardantzealaco,
• 2. Eta conformatzen zelaric ayequin denario batean eguneco, egorri ztizun bere ardantzeala²⁷⁷.
• 3. Elquitzen zelaric guero urran terciaren orduala, erden cinuen berce batzurequin zoin baitzauden escua escuaren gañan plazan,
• 4. Eta erran ciabezun: Or decie²⁷⁸ baitare zuec ene ardantzeala, eta emanen dauciet justo izanendena.
• 5. Eta urac fan cintzan. Berce bi aldiz elqui cinuen sestaren tenoreari²⁷⁹ eta nonaren tenoreari, eta eguin zizun guisa berean.
• 6. Azquenic elqui cinuen urran undecimaren tenoreari, eta icusi ztizun berce batzu zaudela orañic deuse eguin bague, eta erran ciabezun: Nola zaudie quemen agüerr egun gucian?
• 7. Erspondatu ciacocien: Zu ceren ihorc ez paiguitu ajustatu. Erran ciabezun: Bada, fan ztie baitare zuec ene ardantzeala.
• 8. Sartric iguzquia, erran ciacozun ardantzearen ssabeac bere hacedorari: Dei zquitzu peonac eta paga dacezu jornalea, asten zrelaric azquenetaric eta acabatuz lembicicoetan.
• 9. Ssinic, bada, fan zrenac azquen orduan, errecibitu cicien denario bat bacochac.
• 10. Azquenic, ellegatu zrelaric lembicicoac, ciaudezun satisfecho emanen zabela gueago. Baya guciarequin ere, cuec errecibitu cicien igualqui bacochac bere denarioa.
• 11. Eta recibitzean harendaco murmuratzen cicien familiaco aitaren contra,
• 12. Erranez: Azquen cuec e tzu trabajatu oron batez beño gueago, eta eguin tzu igual gurequin, zoinec soportatu baitugu egunaren eta beroaren pizua.
• 13. Baya²⁸⁰ arec errespuestatan erran ciacozun aitaric²⁸¹ bati: Adisquidea, nic ez tauzut eguiten agrabioric. E tzraya ajustatu enequin denario batean?
• 14. Ar zazu, bada, zurea dena, eta fan zte; nic nai·zut eman coni, azquena bada ere, cainberze nola zuri:
• 15. Acaso ez troqueta²⁸² nic eguin noretic nai·tana? Edo bear·dua izan zure beguiac gassto edo invidiosoa, ceren ni bainiz onic?
• 16. Suerte contan azquenac mundu contan izané intzu lembicicoac Ceruetaco erreinuan, eta lembicicoac azquenac. Anitz, eguiazqui, ditzu deituac; baya guti elegituac.
• 17. Esertzen zelaric Jesus bidean Jerusaleneraco, artu ztizun aparte bere amabi discipuluac eta erran ciabezun:
• 18. Mirin zacie faten grela Jerusalenera, non guizonaren Semeac bear·baitu izan entregatric sacerdoteen principer eta escriber, eta condenatréin cie hiltzeala;
• 19. Eta entregatré incie gentiler, izan dadien escarnecitric eta azotatric eta curucificatric; baya ura erresucitatré unzu irurgarren egunean sartzeco bere glorian.
• 20. Orduan Zebedeoren semeen amara urrantzen ciozu bere bi semequin, eta adoratze inzu manifestatuz nai·dacola galdin zomait gracia.
• 21. Jesusec erran ciacozun: Cér nai·zu? Eta arec erspondatu ciacozun: Disponi zazu ene bi seme cuec izan zayen beren asentua zure erreinuan, batec zure escuyetic eta berceac zure ezquerretic.
• 22. Baya Jesusec eman ciacozun errespuestataco: Ez taquizu cer galditen zun. Al hizanen cia edan nic edan bear·tan Caliza pasionearna? Erraten diacocie: Ongui dioquezugu.
• 23. Erretolicatu ciabezun: Ene Caliza bái edané uncie; baya asentua ene escuyala edo ezquerreala e tziaidazu tocatzen conceditzea zuer, baizic ere izané unzu cayendaco zoinendaco destinatu baitu ene Aitac.
• 24. Entendatzen cielaric cau berce amar apostoloec, enojatu cintzan bi anaen contra.
• 25. Baya Jesusec deitu ztizun beregana eta erran ciabezun: E tzie ignoratzen nacionetaco principec sugetatzéin tiela beren erriac, eta ayerr urran dren distinguituec dominiatzé intiela ausardiarequin.
• 26. E tzu²⁸³ bear izan cala zuen artean; baizic norc·ere nai·baitu izan andiago zuen artean, izan bear·zu zuen zerbitzuco mutila;
• 27. Eta nai·duenac izan zuen artean lembicicoa, izan bear·zu zuen siervoa.
• 28. Calaco guisan nola guizonaren Semea ez paita ssin izatra zervitzatric, baizic zervitzatzra eta ematra bere vicia anitzen erredenciotaco.
• 29. Elquitzean Jericoric, fan citziozun seguituz gendequeta andia²⁸⁴.
• 30. Eta una non ciela nola vi itsu eseriric bide bassterrean, aitu cielaric erraten igartzen cela Jesus, asi zren oyu·eguiten erranez: Jauna!, Daviden Semea!²⁸⁵ Edoqui zazu compasio gutaz.
• 31. Eta gendec erreprenditzen zticien issil ztela. Ayec carequin ere goratzen cicien gueago oyua, erranez: Jauna! Daviden Semea!, izan zazu piedade gutaz.
• 32. Guelditu cinuen conendaco Jesus, eta deitzen ztuelaric, erran ciabezun: Cér nai·cie eguin dazaicietan?
• 33. Jauna, erspondatu ciacocien ayec, edequitela gure beguiac.
• 34. Moguitric Jesus compasioala, onquitu ztizun beren beguiac eta istante berean icusi cicien; eta fan cintzan aren atzean.

Ogeitabatgarren²⁸⁶ cap<ituloa>.

• 1. Urrantzen zelaric Jerusalenera, ellegatu zrenecoz Betfageren vistala, olivoen oyanaren barreneala, egorri ztizun Jesusec bi discipulu,
• 2. Erraten zabelaric: Fan ztie zuen altzinean agueri den aldea cortra, eta gueagoco diligenciaric bague erdenéun cie astaña bat lotric eta bere pollinoa arequin; solta zquitzie eta eraugui daztacie.
• 3. Eta norbaitec erran balazaicie cerbait, ersponda dazocie bear·tuela Jaunac, eta beréala eutzien dauzquitzie ermatra.
• 4. Cau guzia aguitu cinuen Profetac²⁸⁷ erran zuenaren cumplimentutan:
• 5. Erran dazocie Sioneco alabari: Ará ssite unzu zuregana zure Erreguea beteric benignidadez, eseriric astaña baten gañan eta bere pollinoan, hume acostumbratric dagon carna buztarriari²⁸⁸.
• 6. Fanic discipuluac, eguin cicien Jesusec manatu ztuena;
• 7. Eta eraugui cicien astañara eta pollinoa, eta aparejatu zticien beren beztidrez eta eseraraci cicien gañan.
• 8. Eta gendequeta andi batec edatzen zticien bideagaindi beren veztidrac; berze batzuc ebaquitzen zticien erramuac edo arbolen ostoac eta esertzen zticien igari bear·zuen lecutic.
• 9. Eta cainberce gende altzinean faten zrenec, nola guibletic ssiten zrenec, clamatzen cicien erranez: Hosánna, osasuna eta gloria, Daviden Semeari. Benedicatric izan daila ssiten dena Jaunaren nombrean. Hosánna Ceruen gorenean.
• 10. Sartu zenaz gañan²⁸⁹ cala Jerusalenen, alteratu cinuen ciudade gucia, erraten cielaric anitzec: Nór da cau?
• 11. Zointra erspondatzen cicien gendec: Cau zu Jesus, Profetara, Galileaco Nazaretecoa.
• 12. Sartu celaric Jesus Jangoicoaren temploan, egotzi ztizun campoala candic can saltzen cien eta erosten cien guciac, eta egotzi ztizun lurreala banqueroen edo canbiazalen mayac, eta catedrac saltzen ztienenac urzoac sacrificioetaco;
• 13. Eta erran ciabezun: Escribitric diozu: Ene etsea izáun zu deitric etse oracioarna; baya zuec daucacie eguinic cueba bat ladronena.
• 14. Tembra berean ellegatu cintzan arengana temploan diferente itsu eta maingu, eta sendatu ztizun.
• 15. Baya sacerdoteen principeac eta escribac, icustean prodigio eguiten ztuenac, eta muttilcoac zoinec aclamatzen baitzien temploan erranez: Hosánna Daviden semeari, enojatu cintzan;
• 16. Eta erran ciacocien: Zuc²⁹⁰ aitzein zua erraten diena cuec? Jesusec erspondatu ciabezun²⁹¹: Bai porcierto; bada, cér, e tzia leitu beinere profeciara, muttilcoen eta bularreco aurren agoetaric zu nondic elqui baitzinuen alabanzaric perfectoena?
• 17. Eta euzten ztuelaric, elqui zinuen campo cividadetic Betaniara, eta guelditu cinuen can (gauaren igarzra).
• 18. Biramun goicean, izultzen celaric cividadeala, gosetu cinuen.
• 19. Eta icusten zuelaric picuarbole bat bideondoan, urrandu cinuen aren saetseala; zointan e tzuelaric erdeten baizic osto bacarric, erran ciacozun: Beinere secula ez taila sorr zureganic fruturic; eta picuarbolea guelditu cinuen bereala eartric.
• 20. Cau icusten cielaric discipuluac aturditu cintzan, eta erraten cicien: Nola eartuda istante batean?
• 21. Eta erspondatuz Jesusec, erran ciabezun: Eguian erraten dauciet ezic balimaucie fede eta ez pazradie ebiltzen dudatuz, ez solo·eguiné uncie²⁹² cau picuarbolearna, baicic ere orañic erraten dacocienean oyan coni: Arranca zte eta egozte ichasoala, cala eguiné inzu.
• 22. Eta escatzéun cien gucia oracioan, nonta izan zacien fede, logratré uncie.
• 23. Ellegatric temploala, urrandu cintzan arengana, zegonean ya eracusten, sacerdoteen principeac eta errico ancianoac edo senadoreac, eta galdin ciacocien: Cér autoridaderequin eguitéin tzu gauza cuec? Eta norc eman dauzu calaco potestadea?
• 24. Erspondatu ciabezun Jesusec: Nic baitare nai·dauciet eguin pregunta bat, eta erspondatzen badacie cartra, erranen dauciet bereala cér autoridaderequin eguité intutan gauza cuec.
• 25. Joanen bautismoa nongoa zén, Cerucoa ala guizonena? Eta ayec discurritzen cicien beren baitan erranez:
• 26. Erspondatzen badugu Cerucoa, erranen diaucuzu: Bada, cértaco e tzie guinetsi arenbaitan? Erspondatzen badugu guizonena, bear·zugu izan beldurr erriari, ceren guciec ciaucacien Joan Profeta bat bezala.
• 27. Cainbercerengatic, contestatu ciacocien Jesusi, erranez: Ez tiaquizugu. Erreplicatu ciabezun arec deseguido: Bada, ez nic ere ez tauciet erranen zuer, cér autoridaderequin eguité intutan gauza cuec.
• 28. Eta cér iduritzen zaicie erratra faten izanaz?²⁹³ Guizon batec zitzun bi seme, eta deitzen zuelaric lembicicoa, erran ciacozun: Semea, ordezu egun trabajatzra ene ardantzeala.
• 29. Eta arec erspondatu cizun: E tzut nai. Baya guero, arrepentitric, fan cinuen.
• 30. Deituz bigarna, erran ciacozun guisa berean, eta arec erspondatu bazúen ere Faten nuzu, Ssauna; baya e tzinuen fan²⁹⁴.
• 31. Bietaric zoinec eguin zuen aitaren vorondatea? Lembicicoac, erran cicien ayec. Eta Jesusec seguitu cizun altzina: Eguian erraten dauciet publicanoac eta emaztequi gasstoac fanen drela zuen haltzinean eta sartren drela Jangoicoaren erreinuan.
• 32. Ssin cenaz gañetic Joan zuengana justiciaren ssendacgaindi, eta ez paitzinien ginetsi, publicanoec eta emaztequi gasstoec ginetsi cien tembra berean. Baya zuec, icusric ere cau, e tzintzayen moguitu guero penitenciala ginesteco arenbaitan.
• 33. Ai zacie berce parabola bat. Zinuen familiaco aita bat zoinec plantatu baitzuen ardantze bat eta ertsi zizun esiz; eta aitzurtuz eguin cizun berean laco bat, eta eguin zizun torre bat; eman ciabezun arréndoan guero calaco labrari batzuri eta fan cinuen pais urrun bateala.
• 34. Ssinic ya frutuen tenbrara, egorri ztizun bere mutilac errenteroetra cobra cezayen caren frutua.
• 35. Baya errenteroec acometitzen zabelaric mutilerr, maclucaldistatu cicien bata, hil cicien bercea eta arricaldistatu cicien bercea.
• 36. Bigarren aldian egorri ztizun mutil berriac numero gueagocoan ezic lembicicoac, eta tratatu zticien guisa berean.
• 37. Azquenic egorri ciabezun bere semea, erraten zuelaric bere baitan: Ene semea gutienaz errespetatré incie.
• 38. Baya errenteroec icustean semea, erran cicien beren artean: Cau zu herederoa, ssin ztie, hil zagun eta eguinen guitzu bere herencioarequin.
• 39. Eta arrepatzen cielaric egotzi cicien campo ardantzetic eta hil cicien.
• 40. Orai ongui, itzuli ondorean ardantzearen ssabea, cér eguinen dabe labrari cayer?
• 41. Eguiné inzu, erran cicien ayec, gende cau cain gasstoa fini ablequi, eta emanen diabezu arriendoan bere ardantzea berce labrari batzuri pagatré intiener frutuac beren tembretan.
• 42. Bada, e tzia beinere leitu Escrituretan, añaditu ciabezun Jesusec, arri desechatu ciena fabricanteec, cori bera ssin cela izatra guiltzharria? Jauna zu eguin duena cau gure egunetan, eta zu gauza bat admiragarria gure beguietan.
• 43. Corren²⁹⁵ berorrengatic erraten dauciet izanen zaiciela guendric zuer Jangoicoaren erreinua eta emanic gende eguin zquiener obra onen frutuac.
• 44. Zu cala, ezic nornai·den escandaliza ladien edo eror ladien arri conen gañan, puscacatré unzu; eta arec ssigetatré inzu cura zoinen gañan eror ladien juicioco egunean.
• 45. Aitric Jesusen parabola cuec, sacerdoten principec eta fariseoec entendatu cicien Aitaz²⁹⁶ mintzo·zela.
• 46. Eta nai·cielaric preso·eguin, izan cicien beldurr erriari; ceren miriten baitzacoyen²⁹⁷ Profeta bat bezala.

Ogueitabigarren cap<ituloa>.

• 1. Arte contan Jesusec, proseguitzen zuelaric platicara, ssardoqui ciabezun berriro parabolen medioz, erranez:
• 2. Ceruetaco erreinuan aguitzé unzu²⁹⁹ guertatu citzayona calaco erregue bati zoinec celebratu baiztuen bere semearen ezteyac.
• 3. Eta egorri ztizun bere mutilac deitzra convidatuac ezteyetra, baya cuec e tzicien nai·hizan ssin.
• 4. Vigarren aldian egorri ztizun mutil berri batzu ordenarequin errateco bere partetic comidatuer: Diaucazut disponitric bazcari andia; eguin zut hil citzayen nore ssalac eta berce animale guicenduac, eta gucia diozu arreglatric puntuan; ssin ztie, bada, ezteyetra.
• 5. Baya ayec e tzicien eguin casoric; baizic fan cintzan, nor·bere granjala, eta nor·bere negocio egunorozcoetra.
• 6. Berzec arpatu zticien mutilac, eta ultrajez bete ondorean, hil zticien.
• 7. Cau aitric erregueac, coleran echequi cinuen, eta egortzen ztuelaric bere tropac acabatu cizun guizon hilzale cayequin eta abrasatu cizun beren cividadea.
• 8. Orduan erran ciabezun bere mutilerr: Prevencioac ezteyetaco diaudezu eguinic, baya comidatuac e tzu meressedor asistitzeco aitra.
• 9. Fan ztie, bada, biden salidetra, eta encontratze intzien curac guciac comidazqui tzie ezteietra.
• 10. Ystantean mutilec, elquitzen zrelaric bidetra, bildu zticien erden ztien guciac, onac eta gasstoac; calaco modoan ezic ezteyetaco salara bete baitzen gende mayala eseri zrenez.
• 11. Sartzen zelaric guero erreguea icustra comidatuac, erreparatu cizun can guizon bat³⁰⁰ e tzela faten ezteyetaco beztidrequin.
• 12. Eta erran ciacozun: Adisquidea, nola sartu zra zu quemen ezteyetaco beztidrara bague? Baya ura mututu cinuen.
• 13. Orduan erran ciabezun erregueac bere ministro justiciacoer: Lotric oñescuetan egotz zacie bulcaca campo iluntarzunetra, non ez paita izanen baicic icare eta orzmarrasca.
• 14. Cain cierto³⁰¹ zu anitz drela deituac eta guti elegituac.
• 15. Orduan fariseoac erretiratu zintzan tratatzeco beren artean nola al·hizanen cien arpatu improvisoqui erran cezanean.
• 16. Eta contaco egorri ciazcotzien bere discipuluac zomait herodianorequin, zoinec erran baitzecoyen: Maestrua, badiaquizugu zrela eguiati eta eracusten zula Jangoicoaren bidea edo leguearna conforme eguia verdaderoari, ihoren errespetoric bague, ceren ez paizu miriten personen calidadeari.
• 17. Cau ssaquinic, erran dazaicuzu cér iduritzen zaizun contaz: Daya ala ez licito judioer, Jangoicoaren erria, pagatzea treutu Cesarari?
• 18. Zointra Jesusec, izauten zuelaric ayen malicia refinatua, erspondatu cizun: Ceréngatic tentatzen nucie, hipócritac?
• 19. Eracuts daztacie monedara zointaz pagatzen baita treutua; eta ayec presentatu ciacocien denario bat.
• 20. Eta Jesusec erran ciabezun: Norna da imagen cau eta inscricio cau?
• 21. Erspondatzen diacocie: Cesararna. Orduan erreplicatu ciabezun: Bada, eman zacie Cesarari Cesararna dena, eta Jangoicoari Jangoicoarna dena.
• 22. Zoin errespuestarequin guelditu cintzan admiracioz veztitric, eta euzten cielaric fan cintzan.
• 23. Egun cartan berean, ssin cintzan saduceoac, zoinec ucatzen baitie erresurreccioa, proponitzra caso cau:
• 24. Maestrua, Moisesec manatu cizun ezic norbait³⁰² hiltzen bada humeric bague, anea casa daila aren emaztearequin emateco sucesio bere aneari.
• 25. Zu casoa ezic baitzren gure artean zazpi anae. Casatric lembicicoa, ssin cinuen hilzra; eta e tzuelaric izan humeric, eutzi ciacozun bere emaztea bere aneari.
• 26. Orbat aguitu citziozun bigarnari eta irurgarnari aliqueta zazpigarneala bitartio.
• 27. Eta ayen gucien atzean hil cinuen emaztea.
• 28. Orai, bada, cala ellega dadienean erresurreccioa, zazpietaric zoinena bear·du izan emazte³⁰³ ssaquina delaric izan zela guciena?
• 29. Zointra Jesusec erspondatu ciabezun: Anitz uts·eguinic zabiltzaye, ez entendatuaz Escriturac, eztare Jangoicoaren podera.
• 30. Ceren erresurreccioaren ondorean ez guizonec e tzie artren emazteric, eztare emaztec e tzie artren guizonic, baizic ere izane intzu Jangoicoaren Aingruac bezala Ceruan.
• 31. Eta hilhen erresurreccioala pertenecitzen duenaz, e tzia leitu itz Jangoicoac erranic dauzcatzienac,
• 32. Ni nuzu Abraanen Jangoicoa, Ysaacen Jangoicoa eta Jacoben Jangoicoa? Orai, bada, Jangoicoa e tzu Jangoico hilhena baizic viciena.
• 33. Zoin aitu zuelaric erriac, ziozun aturditric bere dotrinaz.
• 34. Baya fariseoac, informatric tapatu zauztela agoac saduceoer, bildu cintzan juntala;
• 35. Eta aitaric batec, doctor Leguearna, galdin ciacozun aren tentatzeco:
• 36. Maestrua, zoin da mandamentu principal Leguearna?
• 37. Erspondatu ciacozun Jesusec: Onetsi enzu Jaun Jangoicoa zurea zuauren biotz guciaz eta zuauren arima guciaz eta zuauren entendamentu guciaz.
• 38. Cau zu mandamentu andiena eta lembicicoa.
• 39. Vigarna zu iduri coni, eta zu cau: Onetsien zu zuauren³⁰⁴ progimoa zuauren burua bezala.
• 40. Bi mandamentu cuetan encerratzé intzu Legue gucia eta Profetac.
• 41. Zaudelaric quemen ssunto fariseoac, Jesusec eguin ciabezun pregunta cau:
• 42. Cer iduritzen zaicie zuer Cristoz edo Mesiasez? Noren da Seme? Erraten diacocie: Daviden.
• 43. Erreplicatu ciabezun: Bada, nola Davidec espiritu Profetarnean deitzen du bere Jauna, erraten duenean:
• 44. Erran cizun Jaunac ene Jaunari: Eser zte ene escuyala, nic esertzé intutan artean zure etsayac zure oñen peco asentutaco?
• 45. Bada, Davidec deitzen badu bere Jauna, nola daique agui izan dadien bere Seme?
• 46. Zointra iorc e tziacozun³⁰⁵ al·hizan erspondatu itz báthere; e tzinuen ere izan ya nor egun cartaz gueroz atrevi zadien eguitra ari pregunta gueagoric.

Ogueitairurgarren cap<ituloa>.

• 1. Orduan dirigituz Jesusec bere itza erriari eta bere discipuluer,
• 2. Erran ciabezun: Escribac edo doctore Leguearnac eta fariseoac diaudezu eseriric Moisesen cátedran.
• 3. Practica zacie, bada, eta eguin zacie erran dazaicien gucia; baya e tzaciela arregla zuen conductara berenarnaz, ceren ayec errate incie eguin bear·dena, eta e tzie eguiten.
• 4. Dena zu faten drela ezpartatuz carga pizu eta soporta ez taiztequenac, eta esertzé intzie bercen soñeguietan, berec ez tielaric nai arrimatu heripuntara muguitzeco³⁰⁶.
• 5. Beren obra guciac eguité intzie icusquiengatic guizonec; correngatic ermatein tzie Leguearen itzac larrupusca zabalagocoetan, eta luceago franja edo egubassterr³⁰⁷ beren veztidrarna.
• 6. Onetstéintzie baitare lembicico asentuac abarietan, eta lembicico catedrac sinagoguetan,
• 7. Eta izatea salutatric placetan, eta guizonec eman dazen Maestruen edo Doctoren tituloa.
• 8. Zuec corren contra, etcie bearr nai·hizan salutatric Maestru; ceren bat·bacarric baita zuen Maestrua, eta zuec gucioc zradie anae.
• 9. Eztare bear·cie aficionatu deitzra iór lurraren gañan Aita zuena; bada, bat·bacarric zu zuen eguiazco Aita, zoin baitago Ceruetan.
• 10. E tcie ere bearr preciatu izateaz deitric Maestru; ceren Cristoa baita zuen Maestru bacócha.
• 11. Azquenic, zuen artean andienac bear·zu izan zuen auzamutil edo cerbitzazalea.
• 12. Eta nor·ere naiden gora dadien, bera izané unzu humillatric; eta nor·ere naiden humilla dadien, izané unzu goratric.
• 13. Baya, ay zuetaz, escribac eta fariseo hipocritac! Zoinec ersten baitzie Ceruetaco erreinua guizoner; ceren ez ceauroc sartzen zradie eta ez tare e tzie euzten sarzra sartren zrenac, impeditzen dabecielaric ginets zayen ene baitan!
• 14. Ay zuetaz, escribac eta fariseo hipócritac! Zoinec devoratzen baitcie emazte alargunen gauzac, oracio luceac eguiteco pretestoarequin; correngatic errecibitré uncie sentencia aniz rigurosoagocoa!
• 15. Ay zuetaz, escribac eta fariseo hipocritac! Ceren baitzabiltzaye emanez vuelta ichasoa eta lurragaindi gentil baten conversioa logratzeagatic; eta convertitu ondorean, eguité uncie zeauren ejemploaz eta dotrinaz meressi zan ifernua bi aldiz gueago ezic ceaurec!
• 16. Ay zuetaz, itsu guiazaleac edo conducizaleac, zoinec erraten baitzie: Eguitea batec juramentu temploagatic e tzu deuse, e tzu obligatzen; baya eguiten duena juramentu³⁰⁸ temploco urrearengatic diozu obligatric!
• 17. Necioac eta itsuac! Cérc dú gueago valio, ala urreac edo ala³⁰⁹ temploac, zoinec santificacen baitu urrea?
• 18. Eta norbaitec erraté uncie³¹⁰: Eguiten badu juramentu aldareaz, e tzu inport; baya norc eguin zan juramentuaren gañan eseriaz, zorzu carec.
• 19. Ytsuac! Cérc du valio gueago, ala prendac, edo ala aldareac zoinec santificatzen baitu ofrendara?
• 20. Nornaidenec, bada, eguin zan juramentu aldareaz, eguité intu juramentu ártaz eta aren gañan esertzen dren gauza guciez;
• 21. Eta norc eguiten baitu juramentu temploaz, eguite inzu juramentu ártaz eta Jaun cartaz zoin asentuz baitago can;
• 22. Eta eguiten duenac juramentu Ceruaz, eguité inzu juramentu Jangoicoaren tronoaz eta cartaz, zoin baitago eseriric can.
• 23. Ay zuetaz, escribac eta fariséo hipocritac, zoinec pagatzen baitzie tecuma aliqueta mendara bitartio³¹¹ eta³¹² eneldotic eta cominotic, eta abandonatú itzie Leguearen gauza principalenac; nola baitra justiciara, misericordiara eta fede ona! Cuec bear·cinuzqueye cumplitu, eutzi bague curac.
• 24. Guiazale itsuac, zoinec igartzen baitcie manguatic³¹³ edaté uncien gucia, beldurrac dagonez hote³¹⁴ mussquito bat, eta tragatzé uncie camello bat.
• 25. Ay zuetaz, escribac eta fariséo hipocritac, zoinec ssautzen baitzie campoco aldetic copara eta platera, eta barnetic, biotzean, zaudie beteric vicio ebatstecoarnaz eta ziquinqueriaz!
• 26. Fariséo itsua, garbi zazu lembicicoric barneco aldetic copara eta platera, nai·bauzu campoco aldea izan dadien³¹⁵ garbi.
• 27. Ay zuetaz, escribac eta fariséo hipocritac, ceren baitzradie iduri obi ssurituer, zoin campoco aldetic iduritzen baitzaite ederr guizonerr, eta barnetic baitaude beteric hilhen ezurrez eta usteltarzun genero guciaz.
• 28. Cala baitare campotic eracusté uncie justo guizoner; baya barnean zaudie beteric hipócresiaz³¹⁶ eta gasstotarzunez.
• 29. Ay zuetaz, escribac eta fariséo hipocritac, zoinec edificaten baitzie Profeten obiac eta adornatzen baitzie justoen monumentuac!
• 30. Eta erraté uncie: Vici hizan baguintza gure aita·eta·améen tembran, ez guintzazun izanen culpante Profeten hiltzean.
• 31. Zointaz emate uncie testimonio ceauren beren contra, zradiela Profetac hil ztien cayen seme.
• 32. Acaba zacie, bada, betez zuen aitéen negurria, hilarazic Mesiasa.
• 33. Serpienteac! Arraza viborena! Nola izanen da posible evita zacien izan zteyen condenatric ifernuco suala?
• 34. Ceren orra non ciela ezic ni bainua egortzra zuer Profetac eta sabioac, eta escribac, eta caitaric degollatré intzie batzu, curucificatré intzie berce batzu, azotatré intzie berce batzu ceauren sinagoguetan, eta ebilié intzie perseguituz cividade batetic berceala;
• 35. Errecai dadien zuen gañan odol inocente issuri gucia lurraren gañan, Abel justoarenganic asi heta³¹⁷ aliqueta Zacarias, Baraquiasen semearen odola bitartio, zoin hil baitzinien temploaren eta aldarearen artean.
• 36. Eguian erraten dauciet, gauza cuec gucioc ssinen drela erortzra generacio presentearen gañan.
• 37. Jerusalen! Jerusalen! zoinec hiltzen baitzu Profetac eta arricaldistatzen zuregana egorriric drenac! Zomat aldiz nai·hizan ituen bildu zure semeac, olloac biltzéin tuena bezala bere chitac magalen pean, eta zúc e tzu nai·hizan?
• 38. Una non ziela ezic zuen etsea guelditren dela desierto.
• 39. Eta cala erraten dauciet: Tembra gutiren buruan ya ez nuciela icusien gueagoric aliqueta cainberce bitartio ezic erreconocitzen nucielaric Mesiastaco, erran zacien: Benedicatric izan daila ssiten dena Jaunaren nombrean.

Ogueietalaurgarren cap<ituloa>.

• 1. Elcric Jesus templotic, baciazun ya ebliz, ellegatu citzaizconean bere discipuluac erreparaharacitzeagatic temploaren fabrican.
• 2. Baya arec erran ciabezun: Ycusté uncie fabrica andi cori guciori? Bada, nic erraten dauciet ciertoqui, ez tela guelditren cortaric arria arriaren gañan.
• 3. Eta zegolaric guero eseriric Olivarheco oyanean, ellegatu cintzan zomait discipuluetaric eta galdin ciacocien secretuan: Erran dazaicuzu, noiz aguitren da cori? Eta zoin izanen da zure ssitearen señalea eta munduaren finarna?
• 4. Zointra Jesusec erspondatu ciabezun: Veira zacie e tzitzayela iorc engaña.
• 5. Cerengatic anitzec ssin bear·baitie ene nombrean, erranez: Ni nuzu Cristoa edo Mesias; eta engañatré incie gende anitz.
• 6. Aitré intzie guisa berean ataqueen³¹⁸ noticiac eta guerlen berriac. E tzitiela lotsa correngatic; bada, altzinetic aguitu bear·badie here gauza cuec, e tzu orañic cori azquentzea.
• 7. Eguiauzu³¹⁹ armatren dela nacionea nacionearen contra, eta erreinu bat berce erreinu baten contra; eta izanen drela pesteac, eta goseac, eta terremotoac franco lecutan.
• 8. Baya cori guciori orañic e tzu baizic principio gaitzena.
• 9. Tembra cartan izanen zradie entregatric juezer izateco eseriric tormentuetan, eta emanen daucie hiltzea, eta izanen zradie gende guciez aborrecitric ene nombrea den³²⁰ casoz, izanaz ene discipuluac.
• 10. Zoinequin anitzec padecitré incie orduan escandalo, eta eguiné incie tráicio batzuc berze batzuri, eta izané incie odio alcarren hartean.
• 11. Eta aparecitré unzu numero andi bat profeta faltsuenic, zoinec gasstaracien baitie anitz gende.
• 12. Eta vicioen escesoaren casoz, oztré unzu anitzen caritatea.
• 13. Eta perseveratzen duenac³²¹ finealaño cori zu salvatren dena.
• 14. Arte contan predicatré unzu Jangoicoaren erreinuco³²² Evangelio cau mundu gucian testimoniotan nacione guciendaco, eta orduan ssiné unzu fina.
• 15. Segun cau, icusté uncienean dagola fijoqui lecu sanduan abominacio acabazale anunciatu zuena haltzinetic Profeta Danielec (norc leizan cau, erreparazala ongui):
• 16. Trance cartan vici drenec Judean ihesi·hegui zayela oyanetra;
• 17. Eta dagona etsagañan ez taila sáuns edo sarr elquitzra gauza bere etsetic;
• 18. Eta erdeten dena campoan, ez taila itzul artzra bere tunicara edo arropara.
• 19. Baya ay³²³ embrazatric edo azten dauden caitaz, eta ez troqueyen³²⁴ eguin hiesi prisaca egun caitan!
• 20. Otoi heguin zacie, bada, Jangoicoari zuen ihesia ez tadien izan neguan edo larombatean, zointan guti ebil baitaiteque.
• 21. Ceren izanen baita cain³²⁵ terrible tribulacionea orduan, izan ez ten guisan cari iduriric munduaren principiotic asita oray artio, e tzu ere izanen beinere.
• 22. Eta ez llaburzra³²⁶ egun curac, ihór·ere ez liaiquezu salva; baya gutitric izan bear·cie elegituen amorioz.
• 23. Calaco tembran, norbaitec erraten badaucie: Cristoa edo Mesias diozu quemen edo can, e tzaciela ginets.
• 24. Ceren aparecitré intzu Cristo faltsuac eta profeta faltsuac, eta eguiné incie gala³²⁷ maravilla eta prodigio andiez; calaco maneran ezic orañic elegituac, baliz posible, eror bailaizque errorean.
• 25. Ycusté uncie erran daucietala altzinetic.
• 26. Cala erran balazaicie ere: Una non ciela quemen Mesias, zoin baitago desiertoan, e tzitiela fan cara; edo ber zañez: Mirin zacie dagola etsearen parteric barnenean, e tzaciela ginets.
• 27. Ceren cala nola chilimisstara elquitzen baita orientetic eta euzten baita icustra istante batez ocidentealaño, guisa berean izané unzu guizonaren Semearen ssitea.
• 28. Eta nonai den erden ladien corputza, can ssuntatre intzu aguilac.
• 29. Baya bereala egun caitaco tribulacionearen ondorean, iguzquia ilundré unzu, ilarguiac e tzu arguitren, eta izarrac erorié inzu Cerutic, eta Ceruetaco virtuteac edo Aingruac icaretré intzu.
• 30. Orduan aparecitré unzu Ceruan guizonaren Semearen señalea, zoinen vistan lurreco erri guciec autsié incie llantotan, eta icusié incie ssiten guizonaren Semea Ceruco odoi erresplandecitzen dienen gañan poder eta magestade andiarequin.
• 31. Zoinec egorrié intzu bere Aingruac, zoinec trompeta claroaren vozari bildrén baitie beren elegituac munduco laur partetaric, ceruco horizonte batetic berceala bitartio.
• 32. Ar zacie comparacio cau elcric picuarboletic: Daudenean bere adarrac tierno eta elquitzen dienean ostoa, izauté uncie udara dagola urran.
• 33. Bada, cala baitare, zuec icusté intzienean gauza cuec gucioc, edoqui zacie cierto bezala guizonaren Semea dagola ya ellegazra, dagola ya atarian.
• 34. Aseguratzen daucietana zu eztela acabatren generacione cau cumpli dadien bitartio cori guciori.
• 35. Cerua eta lurra igarié intzu, baya ene itzec e tzie fallatren.
• 36. Baya cér eguntan eta cér orduz iórc ez tiaquizu, ez tare orañic Ceruco Aingruec ere, baizic bacarric ene Aitac.
• 37. Aguitu cena Noeren egunetan, cori berori aguitré unzu guizonaren Semearen ssitean.
• 38. Ceren cala nola altzinagoco egunetan diluvioari proseguitzen baitzien guizonec ssaten eta edaten, casatuz berac eta casatuz beren semeac, aliqueta Noeren sartzea arcan izan zen egun berealaño;
• 39. Eta e tzicien pentsatu beinere diluvioan icusi cien bitartio asiric³²⁸, eta erman ztizun berequin guciac; cala aguitré unzu guizonaren Semearen ssitean.
• 40. Orduan, bi guizon erdenen drenetaric ssunto campoan, bat izané unzu artric edo libertatric, eta bercea eutzric edo abandonatric.
• 41. Egoné intzu bi emazte iótzen errota batean, eta bata izanéun zu artric edo salvatré unzu, eta bercea eutzric edo finitré unzu.
• 42. Egon ztie vigilante, bada, zuec, yaqueta ez paitaquicie cér orduz bear·duen ssin zuen Jaunac.
• 43. Egon ztie cierto ezic familiaco aita batec balaqui cér orduz nai·lazon acometitu ladronac, egon laiquela segruqui vigilante, eta ez loquela eutz minatzra bere etsea.
• 44. Bada, guisa berean egon ztie zuec igualqui prevenitric, ceren gutien pentsatzé uncien orduan bear·baitu ssin guizonaren Semeac.
• 45. Nór pentsatzé uncie dela siervo fiela eta prudentea, eseriric dagona bere nausiaz³²⁹ mayordomotaco bere familiaren gañetic erreparti dazon bacochari alimentua bere tenorean?
• 46. Bienaventuratua calaco siervoa, zoin, ssiten denean bere Nausia, erden lezan cumplitzen cala bere obligacioarequin.
• 47. Eguian erraten dauciet entregatren dacola bere hacienda guciaren gobernua.
• 48. Baya siervo cau baliz gassto eta erran baleza bere biotzean: Ene nausia e tzu ssiten cain fite;
• 49. Eta conequin as baledi maltratatzen bere siervo lagunac, eta ssaten eta edaten ordiequin,
• 50. Ssinen zu calaco siervoaren nausia esperatzen ez tuen egunean eta gutien pentsatzen duen orduan,
• 51. Eta egotzié inzu horamalatric³³⁰, eta emanen diacozu gaztigu hipocriter edo siervo infieler ez·bezalacoa; can izané unzu nearr·eguitea eta ortzen quirriscara.

Ogueitaborzgarren cap<ituloa>.

• 1. Orduan Ceruetaco erreinua izané unzu iduri amar virgeni, zoin artzen ztielaric beren lampadrac elqui baitzren recibitzra esposoa eta esposara.
• 2. Zointaric borz cintzan necia eta berce borz prudente.
• 3. Baya borz neciec, artzean beren lampadrac, e tzicien eguin provisioneric olioz.
• 4. Berce guisatan, prudentec lampadrequin batean erman cicien olio beren ontzietan.
• 5. Nola esposoac berandu baitzuen ssiteco, locumatu cintzan guciac eta azqueneco guelditu cintzan lóo.
• 6. Eta ellegatu cenean gauerdi³³² senti hizan cinuen voza bat zoinec oyu·eguiten batzuen³³³: Mirin zacie ssiten dela esposoa, elqui ztie errecibitzra.
• 7. Ystantean ssaiqui cintzan virgen curac guciac eta compondu zticien beren lampadrac.
• 8. Orduan neciec erran ciabezun prudenter: Eman dazaicucie ceauren oliotic, ceren gure lampadrac hiltzen baitra.
• 9. Erspondatu cicien prudentec erranez: Ez taila izan ezic dugun cau ez tadien asqui gurtaco eta zuendaco; obe·zu fan ztien salzaletra eta eros zacien falta zaiciena.
• 10. Faten zren tembran cuec erostra, ssin cinuen esposoa; eta zaudenac preparatric sartu cintzan arequin ezteyetra, eta ertsi cinuen ataria.
• 11. Alcabo ssin cintzan baitare berce virgenac erranez: Jauna!, Jauna!, edequi dazaicuzu!
• 12. Baya arec erspondatu cizun eta erran: Eguian erraten dauciet nic e tzitietala izauten.
• 13. Cala, bada, egon ztie vigilante zuec, yaqueta ez paitaquicie ez eguna eta ez tare orona.
• 14. Cerengatic Jaunac obratré inzu guizon batec bezala, zoinec³³⁴ faten celaric lecu urrunetra, deitu baitzituen bere mutilac eta entregatu baitzauzten bere ontarzunac,
• 15. Emanez batari borz talentu, berce bati bida, eta bat·bacarric berce bati, bacochari segun bere capacidadea, eta fan cinuen berebereala.
• 16. Errecibitu ztuena borz talentu fan cinuen, eta comerciatzen zuelaric cayequin, elqui ztizun gananciatan berce borz.
• 17. Modo berean, errecibitu ztuen carec bida, irabaci ztizun berce bida.
• 18. Baya errecibitu zuen carec bat, fan cinuen eta eguin cizun cilo bat lurrean, eta alchatu cizun bere nausiaren dirua.
• 19. Tembra anitzen buruan itzuli cinuen mutil cayen nausia eta deitu ztizun contuetra.
• 20. Ellegatzen celaric errecibitu ztuena borz talentu, presentatu ciazcotzun berce borz erranez: Jauna, borz talentu entregatu daztazu, una quemen berce borz gueo³³⁵ zoin irabazi baitut caitaz.
• 21. Erspondatu ciacozun bere nausiac: Arras ongui, siervo ona, siervo diligente eta leala; yaqueta izan baitzra fiel gutian, nic confiatren dauzut anitza; tzauri³³⁶ artzra parte zure nausiaren gozoan.
• 22. Ellegatu cinuen guero errecibitu ztuena bi talentu, eta erran cizun: Jauna, bi talentu ema cinaztan; quemen erauguitzen dauzquitzut berce bida zoin irabaci baitut caitaz.
• 23. Erran ciacozun bere nausiac: Arras ongui, siervo ona eta fiela; bada, izan zra fiel gauza gutitan, nic confiatren dauzquitzut aniz guegocoac; tzauri participatzra zuauren³³⁷ nausiaren gozotic.
• 24. Azquenic, ellegatzen celaric errecibitu zuena talentu bat, erran cizun: Jauna, nic badiaquizut zrela zú genio gasstoco guizon bat, eítatzen zula ereguin he tzun lecuan eta biltzen zula barreatu e tzun lecuan;
• 25. Eta cala, beldurrez galdre nuela, fan nintzazun eta alchatu nizun talentua lurrean; quemen daucazu zurea dena.
• 26. Baya bere nausiac, artzen cecolaric itza, erreplicatu ciacozun eta erran: O siervo gassto eta perezosoa! Zuc bacinaquien nic eitatzen tala ereguiten ez tan lecuan, eta biltzen tala deuse barreatu ez tan lecuan!
• 27. Bada, corren berorrengatic, obequiago bear·cinaben eman banqueroer ene dirua, guero nic vueltan cobra nezan nore caudalea interesequin.
• 28. Ea, bada, guenda zocie talentu cura eta eman dazocie dituenari amar talentu.
• 29. Cerengatic duenari eman bear·ciozu, eta egoné unzu abundante edo sobratric; eta ez tuenari, guendren ciozu orañic cura zoin iduri baitu baduela.
• 30. Orai, bada, siervo inutil cori egotzacie³³⁸ campoco iluntarzunetra; can izané unzu nearr·eguitea eta ortzen marrascara.
• 31. Ssiten denean, bada, guizonaren Semea magestade guciarequin eta acompañatric bere Aingru guciez, eseri enzu orduan bere gloriaren tronoan.
• 32. Eta eguiné inzu compareciten aren altzinean nacione guciac; eta beressié intzu batzu berce batzuganic, artzayac beressté intuena bezala ardiac anchumetaric;
• 33. Eseriz ardiac bere escuyeco aldean eta anchumeac ezquerrecoan.
• 34. Orduan Erregueac erranen diabezu egonen drener aren escuyan: Ssin ztie benedicatuac ene Aitaz artzra posesio Ceruco erreinuaz, zoin baitago zuendaco preparatric munduaren principioaz gueroz.
• 35. Cerengatic nic izan nizun gose eta eman cinadayen ssatra; izan nizun egarri eta eman cinadayen edatra; nintzazun peregrino eta ospedatu nintzacien;
• 36. Nengolaric bulussric veztitu nintzacien; eri nengolaric visstatu nintzacien; carcelean preso nengolaric ssin cintzayen ene icustra eta ene consolatzra.
• 37. Zointra justoec erspondatren diacocie erranez: Jauna, noiz icusi cintzagun guc goseac eta eman guinauzun ssatra, egarriac³³⁹ eta eman guinauzun edatra?
• 38. Noiz erden cintzagun peregrino eta hospedatu cintzagun, bulussric eta veztitu cintzagun?
• 39. Edo noiz icusi cintzagun eri edo carcelean eta fan guintzan zure visstazra?
• 40. Eta Erregueac errespuestatan erranen diabezu: Eguian erraten dauciet, eguiten cinien aldioro³⁴⁰ ene anae chiquinen cuetaric zomaitequin, enequin eguin cinien.
• 41. Tembra berean erranen diabezu egonen drenerr ezquerrean: Aparta ztie eneganic, maradicatuac; fan ztie su eternoala, zoin izan baitzen destinatric deabruarendaco eta bere Aingruen edo auzamutilendaco.
• 42. Cerengatic izan nizun gose eta e tzinadayen eman ssatra; egarri eta e tzinadayen eman edatra.
• 43. Nintzazun peregrino eta ez nintzacien bildu; bulussric eta ez nintzacien veztitu; eri eta encarcelatric eta ez nintzacien visstatu.
• 44. Ceri ere erreplicatré incie baitare gasstoec: Jauna, noiz icusi cintzagun goseac edo egarriac, edo peregrino, edo bulussric, edo eri, edo encarcelatric, eta eutzi cintzagun asistitu bague?
• 45. Orduan erspondatren diabezu: Erraten dauciet eguian, eutzi cinien aldioro eguitetic ene anae chiquinen³⁴¹ cuetaric zomaitequin, eutzi cinien eguitetic enequin.
• 46. Eta corren berorrengatic fane intzu cuec gaztigu eternoala, eta justoac vici eternoala.

Ogueitaseigarren cap<ituloa>.

• 1. Eta aguitu cinuen ezic bucatu ondorean Jesusec razonamentu cuec, erran baitzaben bere discipuluer:
• 2. Ongui daquitzie ezic quemendic bi egunen buruan bear·duela celebratu Bazcoac, eta guizonaren Semea izanen dela condenatric hiltzra curutzean.
• 3. Tembra berean ssuntatu cintzan sacerdoten principeac eta errico juezac Sumo pontificearen palacioan, zoin deitzen baitzen Caifás,
• 4. Eta izan cicien conseju erdeteco medio nola zaizquen apodra mañarequin Jesusez eta hilharaz.
• 5. Eta beldurrez alborotatren cela erria, erraten cicien: E tzu conveni eguin dadien cau festa egunean.
• 6. Zegolaric Jesus Betanian, Simon Leprosoaren etsean,
• 7. Ellegatu cinuen arengana emazte bat alabastrozco vaso batequin, beteric perfumez edo unguentu precio andicoaz, eta issuri cizun Jesusen burugañan, zegolaric mayan.
• 8. Discipuluetaric zomaitec icustean cau, erman cicien arras gaizqui, erranez: Cér fintra desperdicio cori?
• 9. Zaitequelaric sal cau precio anitzecoan, eta zaitequelaric eman pobrer?
• 10. Zoinere entendatzen zuelaric Jesusec, erran ciabezun: Ceréngatic molestatzé uncie emazte cau, eta erreprobatzé uncie eguiten duena, delaric ona, dena bezala, enequin eguin duen obrara?
• 11. Bada, pobreac dauzcatzie beti escuala; baya ní ez naucacie beti.
• 12. Eta issuriz arec ene corputz gañan balsamu cau, eguin zu disponitzeco bezala altzinetic ene obia.
• 13. Eguian erraten dauciet, ezic nonnaiden predica dadien Evangelio cau, eta izanen baita mundu gucian, celebratren dela baitare aren memoriatan eguinez acabatu duena.
• 14. Orduan Judas Yscariote, amabietaric bat, fan cinuen egotra sacerdoteen principequin eta erran ciabezun:
• 15. Cér nai·dadacie eman, eta nic eserié inzut ura zuen escuetan? Eta convenitu cintzan arequin ogueitahamar moneda cilarrecotan.
• 16. Eta ordu cartaric unat ciablazun³⁴² ocasio favorable bila eguiteco traicioarendaco³⁴³.
• 17. Cain³⁴⁴ urran zegolaric orantz bagueco oguien lembicico eguna, acuditu cicien discipuluec Jesusengana eta galdin ciacocien: Non naizu disponi dazaizugun Bazcoaco abaria?
• 18. Jesusec erspondatu ciabezun: Fan ztie cividadeala calaco personaren etsean³⁴⁵ eta eguin dazocie mandatu cau: Maestruac erraté inzu: Ene tembrara urrantzé unzu; niazu celebratzra zure etsean Bazcoara nore discipuluequin.
• 19. Eguin cicien, bada, discipuluec Jesusec manatu ztuena³⁴⁶, eta preparatu cicien necesario zena Bazcoarendaco.
• 20. Sartric ya iguzquia, eseri cinuen mayan bere amabi discipuluequin;
• 21. Eta zaudelaric ya ssaten, erran cizun: Eguian erraten dauciet ezic zuetaric batec eguinen dadala traicione.
• 22. Eta urac, afligitric ezin gueaoz, asi zintzan bacocha bereganic galdez: Jauna, niza acaso ní?
• 23. Eta arec errespuestatan erran cizun: Sartzen duenac enequin bere escua platerean bustitzeco oguia, cori zu traidorea.
• 24. Guizonaren Semeari tocatzen denaz, ura faté unzu, escribitric dagon guisan artaz; baya, ay guizon cartaz norengatic guizonaren Semea izanen baita entregatric! Obeago laquiozu calacoari ez paliz beinere sortu!
• 25. Eta artzen zuelaric itza Judasec, zoin baitzen entregatzen zuena, erran cizun: Niza acaso ní, Maestrua? Eta erspondatu ciacozun Jesusec: Zuaurec erraun zu, zú zra.
• 26. Abaltzen zauden tembran, artu cizun Jesusec oguia, eta benedicatu cizun eta partitu, eta eman ciabezun bere discipuluer, erranez: Ar zacie eta ssan zacie, cau zu ene corputza.
• 27. Eta artzen zuelaric Caliza, eman ztizun graciac, benedicatu cizun eta eman ciabezun, erranez: Edan zacie guciec beretic;
• 28. Ceren cau zú ene odola, zoin izanen baita testamentu berriaren selloa, zoin izanen baita issuriric anitzengatic becatuen parcamendutaco.
• 29. Eta nic declaratzen dauciet ez tala edanen ya gueago oraidanic ceparen frutu contaric, egun cartraño zointan³⁴⁷ edan zquidan zuequin Caliz berriaren deliciac nore Aitaren erreinuan.
• 30. Eta erranic gracien ematecoaren himnoa, elqui cintzan olivoen oyan aldeala.
• 31. Orduan erraten diabezu Jesusec: Zuec guciec padecitré uncie escandalo enegatic gaurr, eta abandonatren nucie. Cerengatic diozu escribitric: Heritré inzut artzaya eta fané intzu bacocha berealde saldoco ardiac.
• 32. Baya erresucitatu ondorean, ní fanen nuzu zuen altzinean Galilean, non itzulien bainiz zuen reunitzra.
• 33. Pedroc erspondatuz, erran ciacozun: Guciac escandaliza balite ere zu zren caso, beinere secula ez nuzu escandalizatren ní, eztare e tzitut abandonatren.
• 34. Erreplicatu ciacozun Jesusec: Bada, nic aseguratzen dauzut eguia guciaz, ezic gau contan berean, ollarrac canta zana³⁴⁸ beñolen, ucatren nuzula irur aldiz.
• 35. Zointra erran zizun Pedroc: Balimazaida ere preciso hil nadien zurequin, nic e tzitut ucatren. Cori berori erran cicien discipulu guciec.
• 36. Arte contan ellegatu cinuen Jesus ayequin granja bateala deitzen cena Getsemani eta erran ciabezun: Eser ztie quemen, ní faten nizan artean aratago eta eguiten oracio.
• 37. Eta ermaten ztuelaric berequin Pedro eta Zebedeoren bi semeac, Santiago eta Juan, asi cinuen tristatzen eta afligitzen.
• 38. Eta erran ciabezun orduan: Ene arimac sentitzé intzu hiltzearen angustiac; espera zacie quemen eta vigila zacie enequin.
• 39. Eta altzinatzen celaric zomait urratsez, belauricatu cinuen lurrean doblatric bere aurpeguiaren gañan, oracio eguinez eta erranez: Aita enea, bada posible, ez taztazula edanaraz Caliz cau; baya correquin guciarequin ere ez taila eguin nic naitana, bizic zúc naizuna.
• 40. Ytzuli cinuen guero bere discipuluetra³⁴⁹ eta erden ztizun lóo; eta erran ciacozun Pedrori: Daya posible e tzinezan al·hizan vigilatu oron bat enequin?
• 41. Vigila zacie eta³⁵⁰ oracio eguin ez erortzeco tentacioan. Ezic egonic ere espiritua pronto, baya³⁵¹ araguia diozu flaco.
• 42. Ytzuli cinuen berriro bigarren aldian eta eguin cizun otoi, erranez: Aita enea, ez padaiteque igar Caliz cau nic edan zatan baguetaric, eguin daila zure vorondatea.
• 43. Eman cizun guero berce buelta bat, eta erden ztizun lóotan, cerengatic beren beguiac baitzauden cargatric lóoz.
• 44. Eta euzten ztuelaric, erretiratu cinuen orañic oracio eguitra irurgarren aldian, errepetitzen ztuelaric iz berac.
• 45. Deseguido itzuli cinuen bere discipuluetra³⁵² eta erran ciabezun: Eguin zacie lóo orai eta descansa ztie. Una non ciela ezic ellegatu baitzen ya ordua, eta guizonaren Semea badiazu bereala izatra entregatric becatarien escuetan.
• 46. Ea, ssaiqui ztie, goacen³⁵³ quemendic; ellegatzé unzu ya entregatu bear·nuen cura.
• 47. Orañic etzizun³⁵⁴ acabatu erratetic cau, noiz ellegatu baitzen Judas, amabietaric bat, seguitric gendequeta andiaz armatric ezpatequin eta maquilequin, zoin ssiten baitzren egorriric sacerdoten principec eta ancianoec edo errico senadorec.
• 48. Traidoreac eman ciabezun señale cau: Cura zoini nic eman zadan besarca, cori zu; asegura zacie.
• 49. Arrimatzen celaric, bada, bereala Jesusengana, erran cizun: Jangoicoac goarda citzala, Maestrua; eta eman ciacozun besarca.
• 50. Erran ciacozun Jesusec: O adissquidea, certra ssin zra cona? Ellegatu cintzan orduan berceac, egotzi ciacocien escua Jesusi eta arpatu cicien preso.
• 51. Eta una non ciela nola Jesusequin zaudenetaric batec, tiratuz ezpatatic, eritu zuen sacerdoten principearen mutil bat, ebaquitzen zacolaric bearri bat.
• 52. Orduan Jesusec erran ciacozun: Ytzul zazu zure ezpatara ontziala, cerengatic zerbitzatzen dren guciac ezpataz beren autoridade propioz, ezpataz hilhé intzu.
• 53. Pentsatzen zua ez troquedala acudi nore Aitagana, eta eseriéin tuela istantean ene disposicioneari gueago ezic amabi legione Aingruenic?
• 54. Baya, nola cumplitren dra Escriturac, segun zoinec conveni baita agui dadien cala?
• 55. Ordu cartan erran cecozun Jesusec gende tropel cari: Ladron edo gende hilzale baten contra bezala elqui zradie ezpatequin eta maquilequin ene preso³⁵⁵ eguitra; egunoro niangozun eseriric zuen artean eracusten temploan, eta beinere ez nintzien³⁵⁶ preso·eguin.
• 56. Eguiáuzu ezic cau guciau aguitu dela cumpliten Profeten escriturac. Orduan discipulu guciec abandonatzen cielaric, ihesi·eguin cicien.
• 57. Eta preso·egui cienec Jesus, erman cicien Caifasen etseala, zoin baitzen Sumo Pontifice urte cartan, non escribac eta ancianoac baitzauden ssuntatric.
• 58. Eta Pedro faten citziozun seguituz urrunic aliqueta ellagatu artio Sumo Pontificearen palacioala. Eta ellegatu celaric, ciozun eseriric cerbitzuan zaudenequin, icusteco conen gucionen paraderoa.
• 59. Sacerdoten principeac, bada, eta concilio gucia, ciablazun bilatuz zomait testimoniu faltsu Jesusen contra, condenatzeco hiltzeala;
• 60. Eta e tzicien erdeten asqui conendaco, balima zren ere anitz testigu faltsu presentatu zrenac. Azquenic aparecitu cintzan bi testigu faltsu,
• 61. Eta erran cicien: Cónec erran cizun: Nic dioquezut deseguin Jangoicoaren temploa et izul³⁵⁷ eguitra irur egunez.
• 62. Orduan, chutitzen celaric Sumo Sacerdotea, erran ciacozun: E tzua erspondatzen deuse zure contra cuec declaratzen dieneala?
• 63. Baya Jesus ciozun issilic. Eta erran ciacozun Sumo Sacerdoteac: Nic conjuratzen ztut Jangoico viciaren partetic, ezic erran dazaicuzula zú zrenez Cristoa edo Mesias, Jangoicoaren Semea.
• 64. Erspondatu ciacozun Jesusec: Zuaurec erran zu, ní nuzu. Eta orañic declaratzen dauciet, ezic icusien ciela guero guizonaren Seme cau, zoin baitaucacie altzinean, eseriric Jangoicoaren Magestadearen escuyan, ssiten Ceruco odoyen gañan.
• 65. Calaco errespuestari³⁵⁸, Sumo Sacerdoteac porrocatu ztizun bere beztidrac, erranez: Blasfematu izu; cer necesidade dugu ya testiguz? Ceaurec berec acabatucie aituz blasfemiara zointaz eguiten baita Jangoicoaren Seme.
• 66. Cér iduritzen zaicie? Zointra erspondatu cicien ayec, erranez: Zu reo hilic izateco.
• 67. Bereala asi cintzan chut egozten zacoyela beitarteala eta maltratatuz bussconca; eta berce batzuc, beguiac tapatu zazcoyelaric oyalez, ematen ciazcotzien bofetadac,
• 68. Erranez: Cristo, profetiza dazaicuzu, adivina zazu, nór da eritu ztuena?
• 69. Arte contan Pedro ciozun eseriric campo atrioan; eta arrimatzen celaric arengana nescato cerbitzuco bat, erran ciacozun: Baitare zú cinabilzan Jesus galileoarequin.
• 70. Baya arc ucatu cizun gucien presencian, erranez: Nic ez tiaquizut³⁵⁹ certaz mintzo·zren.
• 71. Eta elquitzen celaric ura porticoala, mirin ciacozun berce nescato cerbitzuco batec, eta erran ciabezun can zaudener: Cáu baitare erdeten cinuen Jesus Nazarenorequin.
• 72. Eta ucatu cizun bigarren aldian, aseguratuz juramenturequin: E tzut izauten calaco guizona.
• 73. Ystante gutiren buruan, urrandu cintzan ingrugunecoac eta erran ciacocien Pedrori: Segruqui zra zú baitare caitaric, cerengatic zuauren mintzatze berac galileo guisa descubritzen ztu.
• 74. Orduan asi cinuen egotziz deseyu gasstoac bere gañan, eta eguinez juramentu e tzuela izaundu calaco guizona. Eta istantean cantatu cizun ollarrac.
• 75. Zoinequin oritu cinuen Pedro Jesusec erran zecon itzaz: Ollarrac canta zana beñolen ocatren nuzu³⁶⁰ irur aldiz. Eta elquitzen celaric campo, nearr·eguin cizun amargoqui.

Ogueitazazpigarren cap<ituloa>.

• 1. Ssinic goiza, sacerdoten principe guciec eta errico Ancianoec hizan cicien conseju Jesusen contra, hilharazteco.
• 2. Eta declaratzen cielaric cela reo hilic izateco, erman cicien lotric eta entregatu ciacocien presidenteari edo gobernadoreari³⁶¹, Poncio Pilato.
• 3. Orduan Judasec, zoinec entregatu baitzuen, icusten zuelaric Jesus sentenciatric, arrepentitric eguin zuenaz, itzuli ztizun ogueitaamarr moneda cilarrezcoac sacerdoten principer eta Ancianoerr, erranez:
• 4. Nic eguin zut becatu, bada saldu izut odol inocentea. Zointra erran cicien ayec: Guri, cér importatzen zaicu? Can zuaur compondren zra.
• 5. Baya ura, egozten zuelaric dirua temploan, fan cinuen; eta esertzen zuelaric lepoala lazo bat, desesperatric, urcatu cinuen.
• 6. Baya sacerdoten principec, bildric monedac, erran cicien: E tzu licito cuen sartzea temploco tesoroan, izanic drena bezala precio odolarna;
• 7. Eta tratatu cielaric consejuan, erosi cicien caitaz ontzi eguinzale baten alorra estrangeroen obitaco.
• 8. Correngatic deitu cinuen alorr cura Hacéldama, nai·zu erran, alorr odolarna, eta cala deitzé unzu egungo·egunean.
• 9. Zoinequin ssin cinuen cumplitzra anunciatu zuena altzinetic Profeta Jeremiasec, zoinec erraten baitu: Errecibitu itzie ogueitaamarr moneda cilarrezcoac, precio eseriarna saltzean, segun izan baitzen tasatric Ysraeleco semez;
• 10. Eta emplegatu zticien ontz ieguinzale baten alorraren erostean, manatu³⁶² nintzana³⁶³ bezala Jaunac.
• 11. Yzan cinuen, bada, Jesus presentatric Presidentearen altzinean, eta Presidenteac galdin ciacozun erranez: Zraya zú judioen erreguea? Erspondatu ciacozun Jesusec: Zuaurec errateun zu, nuzu³⁶⁴.
• 12. Eta anitz acusatzen bacien ere sacerdoten principec eta Ancianoec, batre etzizun erspondatu.
• 13. Zoinengatic Pilatoc erran ciacozun: E tzua aitzen zomat gauzataric acusatzen ztien?
• 14. Baya arec deustra etzizun contestatu erran cecon gucitic; calaco guisan ezic Presidentea guelditu baitzen arras marabillatric.
• 15. Acostumbratzen cizun Presidenteac concedi³⁶⁵ Bazcoaren festaren motigoarequin libertadea reo bati, erriaren eleccioari³⁶⁶;
• 16. Eta zaucalaric tembra berean carcelean bat fama andicoa, Barrabas deitzen cena,
• 17. Galdin ciabezun Pilatoc ssuntatu zrener: Zoin nai·cie entrega dazaicietan libre, Barrabas edo Jesus, zoin baita deitric Cristoa edo Mesias?
• 18. Cerengatic baciaquizun ongui ezic entregatu zacoyela sacerdoten principec invidiaren casoz.
• 19. Eta zegolaric ura eseriric bere tribunalean, mezutu ciacozun bere emazteac: E tzitela nas justo corren gaucetan, cerengatic baitra aniz congoja egun padecitú itanac ametsetaric, orren casoz.
• 20. Arte contan sacerdoten principec eta Ancianoec obligatu cicien erria galdin cezala Barrabasen libertadea eta Jesusen hiltzea.
• 21. Cala zu ezic galditen zabelaric Presidenteac berriz eta erraten zabelaric: Nor bietaric naicie entrega dazaicietan libre? Erspondatu cicien ayec: Barrabas.
• 22. Erreplicatu ciabezun Pilatoc: Bada, cér bear·dut eguin Jesusez, deitua Cristo?
• 23. Erraté incie guciec: Yzan daila curucificatric. Eta Presidenteac: Baya, cér gaizqui eguin du? Eta urac asi cintzan oyu gueagocoequin, erranez: Yzan daila curucificatric.
• 24. Zoinequin icusten zuelaric Pilatoc e tzuela deuse altzinatzen, baizic ere orañic gueago anditzen cela istante batetic berceala alborotoa, manatzen zuelaric eraugui cezayela ur, icuci ztizun escuac erriaren vistari³⁶⁷, erranez: Ynocente nuzu ní justo conen odoletic; cán icus ztiela ceauroc.
• 25. Zointra erspondatzen zuelaric erri guciac, erran cizun: Recaí dadiela bere odola gure gañan eta gure semen gañan.
• 26. Orduan entregatu ciabezun libre Barrabas; eta Jesus, eguin ondorean azotatric izan zadien, entregatu ciabezun beren escuetan izan zadien curucificatric.
• 27. Deseguidan Presidentearen soldadoec, artzen cielaric Jesus eta esertzen cielaric Pilatoren pretorio edo palacioaren porticoan, ssuntatu cicien aren ingruan peloton edo compañia gucia oso·hósoa.
• 28. Eta bulussten cielaric, estali cicien granazco manto batez;
• 29. Eta eguiten cielaric larrezco corona bat, eseri ciacocien buruaren gañan, eta caña bat cetrotaco bere escuyeco escuan; eta belauna doblatric lurrean eguiten ciacocien escarño³⁶⁸, erranez: Jangoicoac salva citzala, judioen Erreguea.
• 30. Eta egozten zacoyelaric chut, artzen cicien cañara eta ssotzen ciacocien buruan.
• 31. Eta guero, burlatu ondorean cala artaz, guendu ciacocien mantoa; eta eseri zazcoyelaric berritan bere veztidra propioac, elqui cicien curucificatzra.
• 32. Elquitzean cividadetic, encontratu cicien guizon bat Cireneco natural, deitua Simon, zoin obligatu baitzien carga zadiela Jesusen curutzearequin.
• 33. Eta ellegatric Gólgota deitzen den lecuala, nai·zu erran calvarioaren edo calaveren lecua,
• 34. Can eman ciacocien edatra ardo nasric guedarrerequin; baya arc progatu zuelaric, etzizun nai·hizan edan.
• 35. Curucificatu cien ondorean, errepartitu zticien alcarren artean bere veztidrac, egotzic suerteac. Conequin cumplitu cinuen profecia erraten duena: Errepartitu zticien alcarren artean en³⁶⁹ veztidrac, eta suerteatu cicien en túnicara.
• 36. Eta zaudelaric eseriric aren saetsean, eguiten ciacocien guardia.
• 37. Esiri ciazcotzien baitare buru gañan itz cuec zoinec sinificatzen baitzien bere condenacioren³⁷⁰ causara: Cáu zu Jesus Judioen Erreguea.
• 38. Tembra berean izan cintzan curucificatric arequin bi ladron, bata escuyetic eta bercea ezquerretic.
• 39. Eta igartzen zrenec caitaric, blasfematzen cicien artaz eta eguiten ciacocien escarño meneatuz burua eta erranez:
• 40. Ola, zú zoinec egozten baitzu lurreala Jangoicoaren temploa eta irur egunez itzultzen baitzu eguitra, salva zte zuarori; balimazra Jangoicoaren Semea, ssauns zte curutzetic.
• 41. Guisa berean baitare sacerdoten principec, escribequin eta Ancianoequin batean, insultatzen cielaric, erraten cicien:
• 42. Berceac salvatú itzu eta ez tioquezu salva bere burua; balimada Ysraeleco Erreguea, ssaunts daila orai curutzetic eta ginetsie inzugu orren³⁷¹ baitan.
• 43. Orrec esertzé inzu bere confianzara Jangoicoa baitan; bada, Jangoicoac cainberze maitatatzen badu, libra zala orai, yaqueta berorrec erraten baitzuen: Ni nuzu Jangoicoaren Semea.
• 44. Eta cori berori ematen cicien beitarteala, orañic bere compañian curucificatric zauden ladronec.
• 45. Eta sestaco oronetic asita aliqueta nonalaco orona bitartio, guelditu cinuen lurr gucia ssauqui ilundric.
• 46. Eta nonaco oroneala urran esclamatu cizun Jesusec voza andi batequin: Eli, Eli, Lamma Sabacthani? Naizu erran: Ene Jangoicoa, ene Jangoicoa, cerengatíc desamparatu nuzu?
• 47. Cau aitzen cielaric ingrugunean zauden zomaitec, erraten cicien: Elias deitzéin zu conec.
• 48. Eta bereala eguiten zuelaric lasterr aitaric batec, artu cizun esponja bat, empapatu cizun ozpinean, eta eseriric caña baten puntan, ematen ciacozun chupatzra.
• 49. Bercec erraten cicien: Eutz acie, icus zagun ya ssiten den Elias orren libratzra.
• 50. Orduan Jesusec, clamatzen zuelaric berriro boza andi eta claro batequin, entregatu cizun bere espiritua.
• 51. Eta momentoan, temploco veloa zaticatu cinuen bi partetan goyenetic barrenealaño, eta lurra icaretu cinuen, eta arrallatu cintzan³⁷² arriac;
• 52. Eta obiac edequi cintzan, eta anitz sanduren corputzac, zoin hil baitzren, erresucitatu cintzan.
• 53. Eta elquitzen zrelaric obietaric Jesucristoren erresurreccio ondorean, ssin cintzan cividade sanduala eta aparecitu cintzan anitzi.
• 54. Arte contan centuriona eta arequin zaudenac guardatzen Jesusendaco, icusric terremotoa eta gauza aguitzen zrenac, beldurr andiaz veztitu cintzan eta erraten cicien: Eguiazqui ezic guizon cau zela Jangoicoaren Seme.
• 55. Ziaudezun baitare can urruneala anitz emazte, zoinec seguitu baitzien Jesusi Galilearic asita cuidatzeco aren asistenciaz,
• 56. Zointaric cintzan Maria Madalena, eta Maria Santiagoren eta Joséren ama, eta Zebedeoren semen ama.
• 57. Zelaric ya berant, comparecitu cinuen guizon abrats bat Arimateaco natural, José deitzen cena, zoin baitzen baitare discipulu Jesusena.
• 58. Cáu presentatu cinuen Pilatorengana eta galdin ciazun Jesusen corputza, zoin manatu cizun Pilatoc entrega zaquiola.
• 59. Joséc, bada, artzen zuelaric Jesusen corputza, inguratu cizun mandre ssau batean,
• 60. Eta colocatu cizun bere obi batean, zoin eguin baitzuen edequi zadien peña batean, eta ez paitzuen cervitzatu orañic; eta arrimatzen zuelaric arri andi bat, ertsi cizun obiaren agoa eta fan cinuen.
• 61. Ziaudezun can Maria Madalena eta berce Mariara eseriric obiari caracara³⁷³.
• 62. Biramunean, zoin baitzen laronbataren preparacionearen biramuna edo laronbat·bera, acuditu cicien ssunto Pilatorengana sacerdoten principec eta fariseoec,
• 63. Erranez: Ssauna, oritu guitzu ezic engañazale carec, zagolaric orañic vizric, erran zuela: Yrur egunen buruan erresucitatren nuzu.
• 64. Mana zazu, bada, guarda daila obia irurgarren egunealaño; cerengatic ez titen fan acaso gabaz bere discipuluac eta ebatsayen, eta erran dazoyen gende ignoranteari: Erresucitatu zu hilen artetic; eta izan dadien azquen engañua gasstoago lembicicoa beño.
• 65. Erspondatu ciabezun Pilatoc: Corr daucacie goardiara; fan ztie eta eser zacie iduritzen zaizien modoan.
• 66. Correquin faten zrelaric cara, aseguratu cicien ongui obia, egozten zacoyelaric selloa arriari eta esertzen ztielaric goardiac canche berean.

Ogueitazortzigarren cap<ituloa>.

• 1. Abantzu celaric ya laronbateco gaba, arguitzen cegolaric asteco lenbicico eguna edo igandea, ssin cinuen Maria Madalena berce Mariarequin visitazra obia.
• 2. Tembra coni³⁷⁴ senti hizan cinuen terremoto andi bat; cerengatic ssauntsi baitzen Cerutic Jaunaren Aingru bat, eta ellegatzen celaric obiala, apartatu cizun arria eta eseri cinuen gañan.
• 3. Bere semblanteac brillatzen cizun chilimisstac bezala, eta cinuen bere beztidrara ssuri, elurra bezala.
• 4. Corren icusteaz guelditu cintzan goardiac cain icaratric ezic baitzauden ilic bezala.
• 5. Contan, Aingruac, itzultzen celaric emazten aldeala, erran ciabezun: Zuec e tcie ceri beldurr izan; bada, badiaquizut ongui ssiten zradiela Jesusen bila, zoin izan baitzen curucificatric;
• 6. Baya ez tiozu quemen, ceren erresucitatu baita, segun erran baitzuen altzinetic. Ssin ztie eta mira zacie lecua non baitzegon orzric Jauna.
• 7. Eta orai fan ztie deteni ztien bague erratra bere discipuluerr erresucitatu dela; eta una non ciela ezic fanen baita zuen altzinean Galilean; can icusie uncie. Orra, erraten dauciet altzinetic.
• 8. Urac elqui cintzan istantean obitic beldurrequin eta gozo andiarequin eta fan cintzan lasterca noticiaren ematra discipuluer.
• 9. Noiz una non ciela non³⁷⁵ elquitzen zayen encontruala Jesus, erranez: Jangoicoac goarda citzayela; eta urrantzen zrelaric urac (emazteac) humillatric lurrean, abrazatu zticien bere oñac eta adoratu cicien.
• 10. Orduan, Jesusec erraten diabezu: E tzaciela izan beldurric, fan ztie, avisa zquitzie ene aneac, fainten Galileara, non icusien bainie.
• 11. Urac faten zren tembran, goardietaric zomait ssin cintzan cividadeala, eta contatu ciabezun sacerdoten principer igari cen gucia.
• 12. Eta ssuntatric cuec Ancianoequin, celebratzen cielaric conseju, eman ciabezun diru cantidade andi bat soldadoer,
• 13. Instruicio conequin: Bear cie erran: Guinaun delaric gu lóo, ssin cintzan gabaz bere discipuluac eta ebatsi cicien.
• 14. Eta ellegatzen bada cori presidentearen bearrietra, guc aplacaaraci ein zugu, eta guisa gucietra elquien ztiegu libre eta ongui.
• 15. Ayec, errecibitu ondorean dirua, eguin cicien segun baitzauden instruitric; eta voza conec lasterr·eguinzu³⁷⁶ judioen artean aliqueta egungo·eguna bitartio.
• 16. Arte cartan ameca discipuluac partitu cintzan Galilearaco, oyan Jesusec señalatu zabeneala³⁷⁷.
• 17. Eta can icuste berari³⁷⁸ adoratu cicien; baya orañic zomaitec izan zticien beren dudac corputzaren realidadearen gañan.
• 18. Orduan Jesus, urrantzen celaric, mintzatu citziayezun término cuetan: Niri eman ciaydazu potestade gucia Ceruan eta lurrean.
• 19. Fan ztie, bada, eta instruizqui tzie nacione guciac osasunaren bidean, bateatzen tzielaric Aitaren nombrean eta Semearnean eta Espiritu Sanduarnean;
• 20. Eracusten dabecielaric veiratzen nic manatu dauzquitzietan gauza guciac. Eta egon ztie cierto, niaur berau egonen nizala beti zuequin sigloen finealaño³⁷⁹.

Dokumentu hau jatorrizko TEI documentutik egin zen XSLT estilo-orri honen bidez.